dinsdag 20 juni 2017
Droogte houdt deze week nog aan, Maas blijft erg laag, Rijn daalt
Het voorjaar is tot nu toe erg droog verlopen en in Nederland beginnen graslanden die niet beregend worden en de bermen van wegen op veel plaatsen al geel te verkleuren. Het neerslagtekort is inmiddels ook opgelopen tot 130 mm (over de periode sinds 1 april), terwijl 70 normaal is. Het droogst is het langs de kust en in het zuiden van het land.
Buiten Nederland is het vooral in het stroomgebied van de Maas erg droog. Daar viel sinds 1 april slecht 30% van de normale hoeveelheid neerslag. In het stroomgebied van de Rijn was het minder droog. De komende week houdt het droge weer in Nederland en de stroomgebieden in ieder geval nog aan. Er is kans op een paar buien, maar die zullen de droogte niet opheffen. Pas over een week laten de weermodellen een verandering zien waarbij regengebieden vanaf de Atlantische Oceaan het continent weten te bereiken.
Zo ver vantevoren is dat echter nog lang niet zeker dat dat ook gaat gebeuren. Tot nu toe kiest het weer als het zover is vaker voor de droge opties uit de weermodellen dan uit de nattere.
Rijnafvoer daalt deze week naar 1200 m3/s
De afvoer bij Lobith daalde eind vorige week onder de 1500 m3/s en schommelt nu sinds het weekend rond de 1350 m3/s. Vanaf morgen zet de daling weer door en gaat er iedere dag ca 50 m3/s af. In het weekend komt de afvoer dan bij ca 1200 m3/s uit. De waterstand bedraagt nu 8 m +NAP en zal de komende dagen met zo'n 5 tot 7 cm per dag verder zakken.
Na het weekend zet de daling van de afvoer en de waterstand waarschijnlijk nog wel even door. Het hangt er dan vanaf of er een weersomslag volgt in de volgende week, waarna de dalende lijn (even) even kan stoppen.
De huidige Rijnafvoeren zijn nog niet extreem laag. Sinds 1900 zijn er 11 jaren geweest dat de afvoer vergelijkbaar was of lager. Het meest extreem was 1934 toen de afvoer minder dan 1000 m3/s bedroeg. Die waarde is voorlopig nog niet in zicht. Meer recent was ook in 2011 en 2014 de afvoer rond deze tijd van het jaar erg laag. In beide jaren volgde toen in juli een nattere periode en kon de afvoer weer wat opkrabbelen.
De laatste tijd wordt vaak het jaar 1976 genoemd als vergelijking met dit jaar. In dat jaar was de afvoer rond deze tijd van het jaar ongeveer even laag als nu, alleen volgde er in dat jaar geen weersomslag en bleef het heel d zomer erg droog. Het is nu nog niet te zeggen of de droogte dit jaar aan zal houeden of dat er een weersomslag komt.
Maasafvoer blijft extreem laag
Terwijl de Rijn soms nog profiteerde van regenval, is het in het stroomgebied van de Maas al sinds vorig jaar november erg droog. De afvoer is daardoor bij Borgharen nu al gezakt tot ca 15 m3/s gemiddeld over de dag. Dergelijke afvoeren komen doorgaans pas in augustus of september voor.
De komende week verandert hier weinig aan. Vanwege de afspraken tussen Belgie en Nederland wordt de afvoer altijd op minimaal 10 m3/s gehouden en die waarde zal de komende tijd steeds langer voorkomen. Misschien dat er vanaf begin volgende week wat neerslag valt, maar de kans op echt stijgende waterstanden is dan nog niet groot.
De Maasafvoer is in de afgelopen ruim 100 jaar maar in 2 andere jaren zo laag geweest. Alleen in 2011 en 1976 was de afvoer nog iets lager.
Zout zeewater dringt steeds verder op in benedenrivierengebied
Zodra de Rijnafvoer zakt, kan zout zeewater via de Nieuwe waterweg tijdens vloed steeds verder het Benedenrivierengebied binnen dringen. Zodra de afvoer bij Lobith onder de 1500 m3/s zakt, komt de zouttong vanuit zee ongeveer tot aan de Brienenoordbrug. In de figuur hiernaast is over de afgelopen 9 dagen het zoutgehalte van meetpunt Brienenoord afgebeeld. Fraai is te zien hoe het gehalte tijdens vloed oploopt en tijdens eb weer even zoet is.
Hoe lager de Rijnafvoer wordt, hoe hoger het gehalte tijdens vloed en hoe korter de periode dat het zoet is. Naast de Rijnafvoer maakt ook de hoogte van het getij uit hoe ver het zout binnendringt. Rond volle maan en nieuwe maan is de vloed altijd hoger en ook bij westen- of noordwestenwind is er meer opstuwing.
De komende week zal het zoutgehalte iedere dag de Brienenoord weten te bereiken, maar voorlopig is er voldoende rivierwater onderweg om het ook weer terug te duwen tijdens eb. Pas als de Rijnafvoer tot rond de 1000 m3/s daalt, kunnen er problemen ontstaan. De zouttong dringt dan zo ver door dat ook de Hollandsche IJssel en de Lek bereikt worden en daar liggen innamepunten voor zoetwater die dan voor kortere of langere tijd geen water meer kunnen inlaten.