U bent hier

zondag 7 januari 2018

Hoogwater Rijn bereikt Lobith in de nacht van dinsdag op woensdag

De waterstand bij Lobith bereikt vanmiddag de 14 m +NAP. Het is daarmee nu de hoogste stand sinds 2012, toen kwam het peil in de winter tot 14,18 m. Die stand zullen we morgen nog wel passeren, maar het peil zal niet hoger worden dan het hoogwater van januari 2011. Toen kwam Lobith tot 15,15 m. Iedereen die in de uiterwaarden woont of werkt, kan zich dat hoogwater vast nog wel herinneren. De verwachting is nu dat we er ca 30 cm onder blijven; dus gebieden die toen net overstroomden zullen nu droog blijven. 

Vandaag en morgen stijgt de stand bij Lobith nog met zo'n 2 cm per uur en maandagmiddag wordt dan de 14,5 m overschreden. Bij die stand overstromen ook de hoogste zomerkades in het rivierengebied en zijn de uiterwaarden vrijwel overal geheel overstroomd. Er zijn nog wel een paar uitzonderingen, zoals steenfabrieksterreinen en terpen waar woonhuizen op staan. Ook zijn er kades bij enkele uiterwaarden die nog wat later overstromen, maar de meeste staan dan onder. In veel gevallen is het water via sluisjes al eerder ingelaten om te voorkomen dat het water met veel snelheid over de kades naar binnen gaat stromen en de kades wegspoelen. 

Vanaf de 14,5 m stijgt het water op dinsdag nog wat verder tot bij Lobith een uiteindelijke stand wordt bereikt van ca 14,8 m in de nacht van dinsdag op woensdag. Na woensdag gaat het peil zeker één week dalen. De eerste 2 dagen zal de daling nog beperkt zijn, maar daarna gaat het doorgaans met zo'n 50 cm per dag weer omlaag. Dat betekent dat in het begin van het komend weekend de 14 m bij Lobith weer wordt onderschreden en in het begin van de week daarna de 13 m. De eerste regen van enige betekenis wordt pas weer verwacht rond 15 januari, dus zal de Rijn ook in het begin van die volgende week nog blijven dalen; waarschijnlijk nog wel naar 12 meter voordat weer enige stijging mogelijk is.  

De bijna 15 meter waar ik gisteren even van uitging, wordt bij Lobith dus niet meer bereikt. De Moezel kreeg gisteren nog wel wat extra water te verwerken, maar niet zo veel meer en tegen de tijd dat de piek uit de Bovenrijn bij Koblenz aankomt, zal de Moezel al wel aan het dalen zijn. Samen met de daling die de andere noordelijke zijbeken van de Rijn nu vertonen, zal dit de stijging vanuit de Bovenrijn weer wat sterker compenseren. Daarom verwacht ik nu dat we op 14,8 m uitkomen. 

Hoe de hoogwatergolf zijn weg vervolgt

De hoogwatergolf die via de Bovenrijn Nederland binnenkomt, verdeelt zich bij Pannerden over de Waal, waar 65% door wordt afgevoerd, en de Nederrijn, waar 35% doorheen stroomt. Van de Nederrijn splits dan net voor Arnhem de IJssel weer af. Van het deel dat de Nederrijn te verwerken kreeg, stroomt daar ca 1/3e deel (11%) de IJssel in. De hoogwatergolf die via de Waal loopt, gaat het snelst, is na ca 1 dag bij Zaltbommel en na 2 dagen in het Haringvliet, waar het water naar zee wordt afgevoerd. De golf in de Nederrijn is na 1 dag bij Rhenen, na 2 bij Vianen en komt na iets minder dan 3 dagen bij Rotterdam aan. De golf door de IJssel doet er ook ca 3 dagen over voor deze in het IJsselmeer aankomt; zij is na 1 dag bij Doesburg en na 2 bij Olst. 

Onderweg veranderen de golven in de Waal en de Nederrijn niet meer zo sterk. Doorgaans blijven ze hoog totdat ze in het gebied aan komen waar het getij van zee merkbaar is. Zo is de golf bij Lobith nu ca 7 m hoger dan het waterpeil aan het begin van de winter en is dat verschil bij Tiel nog altijd ruim 6 meter. Zodra de golf in het deel van de rivier aankomt waar het getij merkbaar is (dit is voorbij Zaltbommel) zakt ze dan snel in en zo is het verschil tussen de hoogste stand van deze golf en het peil aan het begin van de winter bij Gorinchem nog maar ca 2 m. In de IJssel is het golfverloop anders; daar zakt ze al meteen vanaf het begin vrij gelijkmatig in. Bij Doesburg is de piek ca 5 m hoger dan het peil aan het begin van de winter, bij Olst ca 4 meter en bij Zwolle ca 3 meter.

Beekeffect IJssel bijna uitgewerkt

De IJssel kreeg aan het begin van deze hoogwaterperiode weer erg veel water te verwerken uit de beken die in Gelderland en Overijssel in de IJssel uitmonden. Dit leverde toen snel stijgende waterstanden op en de uiterwaarden overstroomden daar al veel eerder dan alleen op grond van de Rijnafvoer mocht worden verwacht. Het aandeel van de beken bedroeg op een bepaald moment wel 20% en de waterstand was er ca 50 cm hoger door. 

Inmiddels is het al een dag of 4 - 5 droog in dit deel van Nedrland en de beken zijn weer snel gezakt naar ongeveer het normale winterpeil. Het effect hiervan is dat de IJssel nu wat minder snel stijgt. Net als bij de dalende zijbeken van de Rijn in Duitsland, compenseert de daling van de beken die in de IJssel uitmonden de stijging die de Rijn veroorzaakt. Omdat de komende 3 tot 4 dagen ook droog verlopen zal van dit bekeffect uiteindelijk niet meer dan 10 tot 20 cm over blijven, tegen de tijd dat de piek uit de Bovenrijn passeert.

Daling Maas ingezet, maandag weer onder de 1000 m3/s

De waterstanden in de Maas zijn sinds zaterdag al weer aan het dalen en de afvoer is in Zuid Limburg al weer onder de 1100 m3/s gezakt. Bij Velo passeerde de piek vannacht en vervolgens liep de piek snel verder, want het hoogste punt is nu ook Grave al gepasseerd. Morgen komt de piek in het Haringvliet aan.

De Maas zal de hele week blijven dalen. Erg snel zal het niet gaan, want met name uit het Franse deel van de Maas is veel water afkomstig. Dit water is tot meer dan een week onderweg en zorgt ervoor dat de afvoer niet zo snel zakt. Ik verwacht daarom dat in het midden van de komende week de afvoer onder de 800 m3/s zakt en aan het eind van de week bij 600 m3/s uit komt. 

Regen van betekenis wordt in het stroomgebied van de Maas ook pas na 15 januari verwacht, dus is er voorlopig geen stijging meer te verwachten.

Dinsdag volgt een volgend bericht.