Actuele verwachtingen waterstanden

Het wordt een natte week met in Nederland 20 tot 30 mm regen, in de Belgische Ardennen tot 40 mm, de Duitse middelgebergten tot 60 mm en de Alpen zelfs tot 100 mm. Het wordt ook aanmerkelijk koeler met hogerop in de Alpen de eerste sneeuw van het winterseizoen. Er valt voldoende water om de rivieren te laten stijgen, maar voorlopig geen grote stijgingen. In het water bericht leest u die details.

Deze week ontbreekt de rubriek water in zicht.

Water van de week

Koele lucht verdrijft de warmte en rondom de grens veel regen.

Bijna heel Europa bevindt zich nu nog in de warme lucht die vanuit een zuidelijke richting over het continent wordt aangevoerd. Een klein lagedrukgebied dat de afgelopen dagen vanaf de Golf van Biskaje naar Engeland is getrokken, houdt deze stroming in stand. Het lagedrukgebied beweegt de komende dagen via Nederland naar Duitsland waardoor de stroming boven Nederland vanaf dinsdag naar het noordwesten gaat en er veel koelere lucht wordt aangevoerd.

Het lagedrukgebied beweegt dan verder richting de Alpen waardoor daar een bijzondere weersituatie gaat ontstaan. Rond het lagedrukgebied draait de lucht tegen de wijzers van de klok in, waardoor aan de oostkant warme lucht vanaf de Middellandse Zee wordt aangevoerd, terwijl aan de andere kant de koele lucht vanuit het noorden toestroomt.

Dit is een recept voor zeer veel neerslag, De weermodellen verwachten boven Oostenrijk en Noord-Italië hoeveelheden tot 300 mm en ook in Zwitserland en het zuiden van Duitsland kan zeer veel regen vallen; tot ca 150 mm. Het meeste water lijkt wel aan het stroomgebied van de Rijn voorbij te gaan en het zijn vooral de Donau en Noord-Italiaanse rivieren die de hoofdmoot te verwerken krijgen. Mogelijk levert dat zelfs flinke hoogwaters op die rivieren.

In de Rijn en helemaal in de Maas is erg geen kans op een wat grotere stijging van de waterstanden. Voor de ontwikkelingen in de Maas en de Rijn is in eerste instantie de hoeveelheid regen van belang die in de stroomgebieden valt als het lagedrukgebied vanaf maandag over Duitsland naar het zuiden trekt. Dat lijken geen uitzonderlijke hoeveelheden te worden en het zal in de loop van de week voor een bescheiden stijging zorgen van de rivieren.

Vanaf woensdag tot en met vrijdag kan dan zeer veel regen gaan vallen in de Alpen en het is vooral vanuit het oosten van Zwitserland dat de Rijn nog aardig wat water kan ontvangen. Maar het meeste daarvan zal eerst in de Bodensee worden opgeslagen en het zal daarom zeker geen hoogwater opleveren in de Rijn. Ondertussen is de rest van Noordwest-Europa in de koele noordwestelijke stroming terecht gekomen en daar zullen buien gaan vallen, maar die zullen geen grote hoeveelheden water brengen.

De instroom van koele lucht is mede zo sterk omdat zich op de Atlantische Oceaan een hogedrukgebied tot ver naar het noorden uitstrekt. Dit hogedrukgebied vormt later in de week een uitloper tot over onze omgeving, waardoor de luchtstroming boven de stroomgebieden weer uit het oosten gaat komen. Na het weekend wordt het daarom weer wat warmer en waarschijnlijk is het dan ook een paar dagen droog.

Hoe lang die weersituatie aanhoudt is nu nog niet te zeggen. Wat we wel weten is dat de hogedrukgebieden in onze omgeving het dit jaar nooit heel lang hebben uitgehouden, dus als wee daarop afgaan, zal ook deze droge periode niet heel lang duren.

Rijn stijgt naar 8,5 m (NAP), na volgend weekend mogelijk 9 m.

De afgelopen week bevond het stroomgebied van de Rijn zich in warme lucht.  Maar wel onstabiele lucht en daardoor konden er soms forse regenbuien ontstaan. Dat was vorige week al wel voorzien maar ik had toen niet verwacht dat er voldoende regen zou vallen om de toen nog dalende waterstand in de Rijn alweer om te laten slaan in een stijging van enkele decimeters. Inmiddels is de stand weer tot boven de 8 m (NAP) gestegen.

De afvoer kwam niet lager dan 1250 m³/s; wat voorlopig ook de laagste afvoer tot nu toe van dit jaar is. De komende 2 tot 3 weken is de kans klein dat Rijn daar nog weer onder gaat zakken, want er is nog wel enige tijd voldoende water onderweg voor een hogere stand.

Vandaag stijgt de stand nog iets tot ongeveer 8,2 m (NAP) op maandag waarna er een lichte daling volgt tot iets boven de 8 m op donderdag. De dagen daarna komt het water aan van de regen die vanaf morgen in Duitsland gaat vallen en de stand bij Lobith kan dan stijgen naar ongeveer 8,5 m (NAP) in het volgend weekend; de afvoer daarbij bedraagt ongeveer 1600 m³/s.

Na volgend weekend kan de waterstand dan nog iets verder stijgen als het water uit de Alpen arriveert dat daar vanaf 13 september gaat vallen. Hoeveel de stand dan stijgt hangt van een aantal zaken af: ten eerste hoeveel regen er valt, ten tweede waar het in Zwitserland valt en welk deel daarvan in de Bodensee en andere Zwitserse meren wordt opgeslagen en als derde wat ondertussen de andere rivieren in Duitsland doen. Als die namelijk weer vrij snel dalen dan heft dat ongeveer de stijging op van het water dat uit Zwitserland onderweg is.

Zoals het er nu naar uitziet kan de stand bij Lobith in de week na het volgend weekend nog wat verder tot boven de 8,5 m (NAP) uitstijgen; misschien tot 9 m. Wat overeenkomt met een afvoer van ongeveer 1900 m³/s. Dat de waterstand nu weer wat omhooggaat wil nog niet zeggen dat de Rijn zijn laagste niveau van dit jaar heeft bereikt. Vorig jaar was er begin september ook een stijging, toen tot zelfs ruim boven de 9 m, maar daalde de Rijn later in de maand, na een paar weken droog, weer alsnog tot iets boven de 7 m halverwege oktober.

Maas kan later in de week stijgen naar circa 250 m³/s

Aan het begin van de week was de afvoer bij Maastricht tot ongeveer 75 m³/s. gezakt. Het buiige weer van de afgelopen dagen bracht ook in het stroomgebied van de Maas voldoende regen voor een stijging: eerst op 4 september tot ongeveer 100 m³/s en vandaag tot ongeveer 200 m³/s. Dit water is vooral afkomstig uit het zuiden van de Ardennen waar op vrijdag veel regen viel. Vanaf daar doet het water er altijd wat langer over dan als de regen aan de noordkant valt.

De 200 m³/s is een gemiddelde, want ondertussen waren er vanwege het stuwbeheer in Wallonië ook grote schommelingen in de hoeveelheid water die daar werd doorgelaten. Bij Maastricht liep de afvoer daardoor tot zelfs boven de 500 m³/s op, om daarna in een paar uur tijd weer te dalen naar slechts 30 m³/s. Het zal een soort van achtbaan zijn geweest voor mensen die op de Grensmaas aan het kanoën waren, want deze afvoerschommelingen zorgen daar voor wisselingen in de waterstand van tot wel 2 m.

Vandaag blijft het droog in het stroomgebied en daarom gaat de afvoer morgen weer wat naar beneden. Maandag kan er in de Ardennen wel wat regen vallen maar waarschijnlijk onvoldoende om de afvoer opnieuw te laten stijgen. De dinsdag verloopt ook droog waardoor de afvoer daarna weer tot tussen 100 en 150 m³/s kan dalen.

Woensdag wordt de natste dag van de week en tegen de noordkant van de Ardennen kan dan zo'n 20 tot 25 mm regen vallen. Dat is voldoende voor weer een stijging van de Maas en de kans is groot dat dan opnieuw de 200 m³/s wordt bereikt en misschien wel 300 m³/s.  

Het blijft nog even afwachten want het soort lagedrukgebied dat de komende dagen over Duitsland naar het zuiden trekt is wel berucht om zijn grote hoeveelheid regen die eruit kan vallen. Het lijkt zelfs wel wat op het lagedrukgebied dat in juli 2021 voor extreem veel regen zorgde in Midden Duitsland; er viel toen 150-200 mm). Dat zal nu niet gebeuren want de herkomst van de lucht in het lagedrukgebied is nu anders en minder vochtig dan in 2021. De neerslagverwachtingen zijn met 25 mm in de Ardennen en 30-40 mm in Duitse Middelgebergten daarom flink kleiner dan toen.

Pas als het lagedrukgebied bij de Alpen aankomt en er lucht vanuit de Middellandse Zee wordt aangevoerd, kan er wel zo'n explosieve situatie ontstaan, waar extreem veel regen uit kan vallen met waarschijnlijk ook veel overlast. Maar ook dat is nog niet helemaal zeker want van dergelijke lagedrukgebieden blijft het een paar dagen van tevoren lastig te voorspellen wat de koers zal zijn. Dat bleek ook al afgelopen week al toen het lagedrukgebied nog bij Biskaje lag en de neerslagverwachting voor de komende dagen steeds weer veranderde. We zullen daarom ook deze week van dag tot dag moeten kijken hoe de neerslagmodellen de situatie inschatten.

Vanaf woensdag tot in het weekend kunnen er in het stroomgebied van de Maas nog wel buien vallen. Maar de neerslaghoeveelheden in deze koelere lucht zullen niet meer zo groot zijn. Ik verwacht daarom dat na het klein piekje op woensdag en donderdag de Maasafvoer later in de week weer zal gaan dalen.

Na de droge week die we achter de rug hebben, staat ons nu meer nattigheid te wachten.  Deze week daalden de waterstanden naar de laagste waarden tot nu toe dit jaar, maar vooral in het stroomgebied van de Rijn kan in de eerste helft van de week voldoende regen vallen om de stand aan het eind van de week te laten stijgen. Ook bij de Maas blijft het niet droog, maar blijven de hoeveelheden waarschijnlijk kleiner.

In de rubriek Water Inzicht een terugblik op augustus, waarin de waterstanden gestaag daalden, maar tot nu toe nog niet tot ver onder het gemiddelde voor deze tijd van het jaar

water van de week

lagedrukgebied zorgt voor opleving van de buien

West-Europa bevindt zich tussen twee grote hogedrukgebieden: een bij de Azoren en een boven het noorden van Scandinavië. Daar tussenin geklemd ligt een gebied met lage druk. Het Scandinavische hogedrukgebied heeft de afgelopen week voor overwegend droog weer gezorgd In de stroomgebieden. De komende dagen trekt het verder van ons weg naar het oosten.

Tegelijkertijd breidt het Azoren-hogedrukgebied zich uit in de richting van Ierland en komt ook het gebied met lage druk in beweging. Dit trekt over onze omgeving naar het oosten en zorgt voor een opleving in de buiigheid vooral op maandag en dinsdag. Woensdag ligt de zone met de meeste buien boven Duitsland en dan kan daar ook nog aardig wat regen vallen.

Vanaf donderdag krijgt het hogedrukgebied op de Atlantische Oceaan steeds meer grip op het weer in de stroomgebieden en volgen een paar droge dagen. Nog onduidelijk is tot hoever zuidelijk die invloed van het hoog reikt en mogelijk blijven in de Alpen wel buien vallen. Vanaf zondag ziet het er nu naar uit dat het hogedrukgebied zich naar het westen terugtrekt, waardoor de kans op regen in de stroomgebieden weer toeneemt.

Samengevat wordt het een nattere week dan de afgelopen week. Toen bleef het zo goed als droog op één flink regengebied na dat in de omgeving van Luxemburg op vrijdag veel regen bracht. De komende week gaan vrijwel overal buien vallen, met in het stroomgebied van de Maas zo’n 10 tot 20 mm regen en bij de Rijn lokaal tot 50 mm. Een deel van de regen gaat vallen als buien en omdat de treksnelheid gering is, kan er lokaal nog veel meer regen vallen.

Rijn daalt naar ongeveer 7,6 m NAP op 5/9; daarna een lichte stijging.

Door het droge weer van de laatste tijd daalde de Rijn de afgelopen week flink en kwam voor het eerst dit jaar onder de 8 m NAP uit. De afvoer daalde van circa 1.650 m³/s naar minder dan 1.300 op dit moment en daarmee komt de Rijn voor het eerst in de buurt van de lagere afvoeren.

Het eerste water van de regen die dinsdag en woensdag in het stroomgebied gaat vallen, hoeven we pas aan het eind van de week te verwachten en daarom zet de daling nog even door.  De komende dagen daalt de stand eerst nog met zo'n 10 cm per dag, vanaf woensdag afnemend naar 5 cm. Aan het eind van de week verwacht ik een waterstand van ongeveer 7,6 m NAP bij een afvoer van 1.150 m³/s.

Het is nog onduidelijk hoeveel regen er precies gaat vallen de weermodellen laat de iedere dag weer een ander beeld zien. Als ik uit ga van in wat voorzichtige schatting van de hoeveelheden dan zou de Rijn vanaf het komende weekend weer langzaam moeten gaan stijgen naar ongeveer 8 m rond 10/9; de afvoer bedraagt dan weer ca 1.350 m³/s.

De weersituatie met kleine lagedrukgebieden en langzaam bewegende buien kan echter ook voor veel meer neerslag zorgen en daarom is een wat verdere stijging ook nog mogelijk; maar ik verwacht niet dat de 8,5 m (NAP) voorlopig bereikt wordt.

Tegelijkertijd zou het ook nog wel wat droger kunnen uitpakken en in dat geval blijft de stijging mogelijk helemaal uit. Een verdere daling verwacht ik voorlopig niet. Ook op de langere termijn lijkt er geen lange droge periode aan te komen en een verdere daling naar bijvoorbeeld 1000 m³/s (en een stand van 7,3 m) rond half september lijkt er voorlopig niet in te zitten.

Maasafvoer voorlopig tussen de 75 en 100 m³ per seconde; na buien mogelijk even wat hoger.

De Maas daalde de afgelopen week bij Maastricht naar een afvoer van ongeveer 75 m³/s. Dat is wat onder het langjarig gemiddelde voor deze tijd van het jaar, die circa 100 m³ per seconde bedraagt. Wat vooral opviel bij de Maasafvoer zijn de enorme dagelijkse schommelingen, met pieken tot meer dan 200 m³/s en dalen waarbij er enige tijd helemaal geen water wordt aangevoerd.

Het is een bekend verschijnsel dat er bijna altijd is, maar vooral bij de lagere afvoeren het meest opvalt. Het is het gevolg van het beheer van de stuwen in Wallonië die hun water onregelmatig doorgeven. In andere gestuwde rivieren zoals de Moezel en de Main in Duitsland zie je ook schommelingen, maar zo extreem als in de Maas zijn ze nergens.

Vrijdag viel aan de zuidkant van de Ardennen uit een regengebied een een niet zo groot gebied flink wat regen. Maar er viel voldoende voor een kleine opleving van de Maas naar ca 100 m³/s op dit moment. Sindsdien is het weer droog en dus gaat de afvoer vanaf nu weer omlaag naar ongeveer 75 m³/s op maandag.

Op maandag al neemt boven de Ardennen de kans op buien flink toe en de huidige verwachting is dat er zo'n 5 tot 10 mm lokaal misschien 20 mm regen kan gaan vallen. Dat is net voldoende om de Maas een klein beetje extra water te geven en de afvoer kan dan op dinsdag weer naar ongeveer 100 m³/s stijgen bij Maastricht. Maar het is nog onduidelijk hoe de regenbuien precies gaan uitpakken en het is ook nog mogelijk dat er veel meer regen valt en de afvoer boven de 100 m³/s kan gaan stijgen; maar het zou ook nog zo goed als droog kunnen blijven.

Zoals het er nu naar uitziet lijkt dinsdag een vrijwel droge dag te worden in het stroomgebied van de Maas maar woensdag zou er opnieuw aardig wat regen kunnen vallen. Als we dat uitkomt dan kan op donderdag de afvoer bij Maastricht weer stijgen en mochten de buien fors uitpakken, dan is een korte stijging mogelijk tot tussen 150 en 200 m³/s. Maar mochten de meeste buien vooral buiten de Ardennen tot ontwikkeling komen, dan blijft een stijging misschien wel helemaal uit.

Vanaf donderdag blijft het een paar dagen droog en kan de afvoer weer dalen naar circa 5 m³/s. Wat er in en na het weekend gaat gebeuren is nu nog onduidelijk. Voorlopig ziet het er naar uit dat mocht er regen gaan vallen, dat meer boven Centraal-Europa zal zijn; waar de Maas dan niet van profiteert.

water inzicht

Terugblik op augustus 2024

Augustus was in het stroomgebied van de Rijn een vrij droge maand, maar omdat het begin van de zomer erg nat was verlopen en er tot laat in het voorjaar veel sneeuw was gevallen in de Alpen, had de Rijn nog een flinke buffer.  De gemiddelde afvoer kwam daarom met iets minder dan 1800 m³/s ongeveer uit op het langjarig gemiddelde voor augustus.

De afgelopen jaren verliep augustus in het stroomgebied vaak erg droog waardoor de afvoer soms erg ver daalde; zoals in 2022 toen de gemiddelde afvoer het laagste niveau ooit eerder voor augustus bereikte; met iets minder dan 800 m³/s. Ook augustus 2018 had een heel lage afvoer met 915 m³/s gemiddeld.

In de grafiek hierboven is van alle augustusmaanden sinds het begin van de metingen in 1901 de gemiddelde afvoer weergegeven. De 5 jaren met de hoogste een laagste afvoer zijn gemarkeerd en hier zien we 2018 en 2022 als extreme maanden aan het eind van de meetreeks.

Een mogelijke oorzaak voor vaker lage afvoeren in deze tijd van het jaar is het eerder smelten van de sneeuw in de Alpen in de voorzomer, waardoor er later in de zomer minder smeltwater is en de kans op lage afvoeren in de nazomer toeneemt. De trendlijn voor de gemiddelde afvoer van augustus daalt dan ook het sterkst van alle maanden en ook het dertigjarig gemiddelde (rode lijn) is vooral vanaf de jaren '80  flink gaan dalen.

Dat dit nog niet tot nieuwe laagterecords heeft geleid bij de Rijn, heeft te maken met het feit dat de de laagste afvoeren bij deze rivier meestal pas tussen september en november vallen en de trend van deze maanden is anders dan die van augustus. Zo is het 30-jarig gemiddelde voor augustus in de afgelopen decennia met ca 250 m³/s gedaald, van ca 1.950 m³/s in de 80-er jaren van de vorige eeuw naar ca 1.700 m³/s op dit moment. Tegelijkertijd is het gemiddelde van september gedaald van 1.700 naar 1.600 m³/s; een afname van slechts 100 m³/s. Het maandgemiddelde van augustus kruipt dus steeds meer naar dat van september toe.

Hoe dit verder gaat met augustus hangt van de gevolgen van de klimaatverandering af. De sneeuw zal nog wat eerder gaan smelten, maar er is ook een kans dat er m eer buien gaan vallen in de Alpen in de zomer. Een klein lichtpuntje misschien is dat het dertigjarige gemiddelde de afgelopen 10 tot 15 jaar niet veel verder is gedaald; de grootste daling vond vooral plaats aan het begin van de 21e eeuw. Maar dat kan ook een korte onderbreking zijn om over enkele jaren opnieuw verder te gaan dalen.

De gemiddelde afvoer van de Maas was deze augustus met circa 130 m³/s aan de hoge kant; het langjarig gemiddelde bedraagt namelijk 110 mm³/s. Dit is de afvoer bij Monsin, juist voor het Albertkanaal zijn water aftapt. De hoeveelheid die daar naar Vlaanderen stroomt, bedraagt circa 20 m³/s; bij Maastricht kwam dus ongeveer 110 m³/s aan. De wat hoge afvoer had de Maas vooral te danken en een paar uitschieters in de dagen nadat er flinke buien waren gevallen in de Ardennen.

Net als bij de Rijn is er bij de Maas sprake van een dalende trend in de afvoeren in augustus. Het kan bij de Maas niet met het smeltseizoen te maken hebben, want de Maas ontvangt geen water uit de Alpen. Mogelijk speelt wel de toegenomen verdamping een rol, waardoor in de zomer minder water de rivier bereikt. Maar dat heeft weer niet tot het vaker optreden van extreem lage afvoeren geleid zoals de grafiek laat zien. want die zijn al bijna 50 jaar niet meer voorgekomen. 

Vorige week liet ik zien dat het beheer van de Sambre er bij lage afvoeren voor heeft gezorgd dat de Maas extra water ontvangt. Dit effect zal vooral in de maand augustus, met vaak lage afvoeren, bij de Maas merkbaar zijn en verklaart mogelijk het ontbreken van heel lage afvoeren na 1980.

Mogelijk heeft de dalende trendlijn ook niet te maken met het vaker optreden van lage afvoeren, maar met het minder vaak optreden van hoge. De 8 hoogste afvoeren zijn allemaal van meer dan 50 jaar geleden. De gemiddelde augustusafvoer is dus wat gelijkmatiger geworden en zowel de extremen naar onder als boven zijn er minder.

Als we wat meer inzoomen op zijn laatste decennia jaar dan zien we dat het 30 jaar gemiddelde maar weinig is veranderd. Vanaf 1985 is het eerst wat gedaald, daarna weer wat gestegen om daarna vrijwel stabiel te blijven, op een korte daling na vanwege de lage afvoeren tussen 2017 en 2020 en in 2022. De laatste 2 jaren tillen hem nu weer wat op. Al met al lijkt er geen duidelijk signaal te zijn dat de afvoeren in deze maand steeds lager worden.

 

De komende week is een herhaling van zetten van het weer van de afgelopen week: eerst is het koel, gevolgd door een opstoot van warmte en daarna op vrijdag weer een afkoeling met een kans op stevige buien. Veel regen wordt niet verwacht, dus de rivieren hoeven niet op veel extra water te rekenen. In het waterbericht leest u de details.

In Water Inzicht een analyse van de kans op zeer lage afvoeren in de Maas die, ondanks de klimaatverandering, sterk is afgenomen. Wat is hier aan de hand?

water van de week

Hogedrukgebieden bepalen het weer, maar steeds voor korte tijd.

Op de weerkaarten voor Europa zien we de afgelopen weken steeds weer hogedrukgebieden die zich vanaf de Azoren tot over Centraal-Europa uitbreiden. Ze zorgen voor stabiel weer en zomerse temperaturen, maar nooit voor lang, want al na een paar dagen trekken ze naar het oosten weg en draait de wind weer naar een koelere richting.

De afgelopen nacht maakten we in Nederland zo'n overgang mee en dat leverde stevige buien op, met lokaal meer dan 20 mm regen. Vandaag trekt dit koufront, dat de grens markeert van deze overgang, over Duitsland en de Alpen verder naar het oosten en brengt ook daar zo'n 10 tot lokaal 30 mm regen.

Vanaf het Azoren-hogedrukgebied is ondertussen alweer een nieuwe rug van hoge druk afgesplitst die de komende dagen het weer gaat bepalen en nadat maandag misschien nog enkele buien zijn gevallen, volgen een paar droge dagen met snel oplopende temperaturen. Vrijdag is het hogedrukgebied dan alweer zo ver naar het oosten opgeschoven dat een nieuw koufront vanuit het westen ons kan bereiken en er weer een afkoeling volgt.

Op dit moment is nog onduidelijk hoeveel regen daarbij gaat vallen; het Europese weermodel houdt het voorlopig op beperkte hoeveelheden, maar de kans is groot dat dat nog wel gaat veranderen; vooral voor Duitsland en de Alpen. Vanaf het komend weekend wordt het onduidelijk wat er gaat gebeuren. De kans is nu het grootst dat hoge druk wat langer boven onze omgeving blijft liggen, waardoor een wat langere droge periode aan zou kunnen breken.

Maar dit soort verwachtingen, hebben we de afgelopen weken gezien, moeten we wel met een slag om de arm nemen, want telkens komen er al na een paar dagen regenzones vanaf de Atlantische Oceaan op het continent af die de droge periode opbreken. We zullen dus nog even moeten afwachten of dat patroon nu echt gaat veranderen.

Rijn bij Lobith daalt tot onder de 8 m (NAP)

De Rijn profiteerde deze week van de regen die rond het vorig weekend in Duitsland was gevallen en de stand bij Lobith bleef de hele week schommelen rond de 8,6 m (NAP) bij een afvoer van ongeveer 1650 m³ per seconde. Dat is ongeveer het langjarig gemiddelde voor deze tijd van het jaar. Inmiddels is de waterstand wat gaan dalen, maar de regen van afgelopen nacht in Duitsland zorgt er nog enkele dagen voor dat die daling maar langzaam verloopt.

Omdat het deze week verder droog blijft in het stroomgebied verwacht ik dat de waterstand in de tweede helft van de week wat sneller zal gaan dalen en dat tegen of net in het weekend de 8 m (NAP) wordt onderschreden. Dat is dan bij een afvoer van ongeveer 1350 m³/s.

Op grond van de huidige verwachting, dat er rond het weekend niet veel regen gaat vallen, zou de daling daarna door kunnen gaan met gemiddeld zo'n 5 cm per dag. Dat betekent dat de afvoer rond 4 september bij circa 7,7 m uit zal zijn gekomen met daarbij een afvoer van ongeveer 1200 m³/s. Daarmee zou de Rijn voor het eerst dit jaar wel duidelijk onder het langjarig gemiddelde zijn uitgekomen.

Maar er is ook nog een mogelijkheid dat er rond het volgend weekend wel regen in Duitsland gaat vallen en als dat gebeurt dan zal de daling na het volgend weekend minder groot zijn en blijft de waterstand nog wat langer schommelen rond de 8 m (NAP). Veel regen wordt voorlopig niet verwacht, dus is de kans op een stijging nog kleiner 

Maas daalt deze week naar ongeveer 75 m³/s

De Maas is na de korte opleving van vorig weekend weer snel gezakt tot onder de 100 m³/s bij Maastricht in de tweede helft van de week. De buien van vannacht hebben In de Ardennen niet heel veel regen gebracht en dit zal de Maas niet meer dan 10 of 20 m³/s extra opleveren.

Dit water is ook weer snel voorbij waarna de afvoer in de loop van de week verder zal dalen naar ongeveer 75 m³ per seconde aan het eind van de week. Als we het Europese weermodel aanhouden dan gaat er ook in het volgend weekend niet heel veel regen vallen en de kans is groot dat de afvoer dan verder zakt naar 60 of 50 m³/s waardoor de Maas dit jaar toch nog even op een vrij lage afvoer uit kan gaan komen.

Maar het is niet uitgesloten dat er volgend weekend een paar flinke buien kunnen vallen maar door de afvoer weer even terug veert. Volgende week weten we hierover meer.

Water Inzicht

Wat verklaart de afname van de kans op zeer lage afvoeren in de Maas

De Maas is voor zijn afvoer in de zomer grotendeels afhankelijk van de hoeveelheid neerslag die in de voorgaande maand is gevallen. Als het in het zomerhalfjaar langer dan 3 tot 4 weken niet of nauwelijks geregend heeft, dan daalt de afvoer sterk en treden al snel lage afvoeren op. Dit jaar duurden de droge perioden nooit heel lang en daarom is de afvoer bij Maastricht nog maar een dag of 5 tot onder de 100 m³/s gezakt.

Gemiddeld gebeurt dat in het jaar op meer dan 100 dagen, wat laat zien dat net als de Rijn ook de Maas tot nu toe een bijzonder jaar beleeft. Nu is 100 m³/s ook nog helemaal geen lage afvoer want gemiddeld komt deze afvoer ieder jaar ook een dag of 40 onder de 50 m³/s uit. Met nog twee maanden voor de boeg waarin er in de Maas lage afvoeren kunnen optreden, is de kans klein dat we dat aantal nog gaan bereiken.

De laatste jaren was dat wel anders, want vanaf 2017 waren er 5 van de 7 jaren veel meer dagen met een lage afvoer dan het gemiddelde. Het jaar 2018 spant daarbij de kroon met een periode van ca 4 maanden met zeer lage afvoeren. In het opgewarmde klimaat verdampt er in de zomer veel meer water dan vroeger en een groter deel van de neerslag die in de zomer in het stroomgebied valt, bereikt daarom de Maas niet meer.

Daarbij is mogelijk ook het weerpatroon aan het veranderen is, met een grotere kans op hardnekkige hogedrukgebieden boven centraal Europa die langdurig droog weer veroorzaken. Maar hiervan weten we nog niet zeker of het door de klimaatverandering komt, want in het verleden zijn er ook soms langdurige droge perioden geweest.

De jaren met een lage afvoer hebben de zorgen doen toenemen dat het stroomgebied van de Maas in de toekomst nog verder opdroogt. Hierdoor zou dan het op peil houden van de stuwpanden in de Maas, waar met name de scheepvaart van afhankelijk is, in de problemen kunnen komen. Sinds een paar jaar loopt er daarom een studie naar de mogelijkheden om meer water in het Nederlandse deel van het stroomgebied vast te houden.

Dat moet dan in de winter gebeuren als de Maasafvoer hoog is, om het vervolgens in perioden van lage afvoer mondjesmaat naar de rivier te laten stromen. Het water zal maandenlang moeten worden opgeslagen en om langdurige droge perioden te overbruggen is ook nog eens heel veel water nodig en de vraag is waar je dat op kan slaan.

Om na te gaan hoe groot het probleem van de zeer lage afvoeren tegenwoordig is, ben ik in de afvoerreeks van de Maas op zoek gegaan naar het aantal dagen dat ze optreden en of de frequentie daarvan is toegenomen. Voor de lage afvoeren gaan we altijd uit van de afvoer bij Monsin, juist stroomafwaarts van Luik en net voor het punt waar 3 kanalen water aftappen van de Maas. Met name bij lage afvoeren kan meer dan de helft van de Maasafvoer via deze kanalen stromen en de meetgegevens van bijvoorbeeld Maastricht geven dan geen betrouwbaar beeld.

In de grafiek hierboven heb ik de jaren vanaf 1940 t/m 2023 opgedeeld in twee even lange perioden om deze met elkaar te kunnen vergelijken. De afvoerdata van de dagen met een lage afvoer heb ik samen genomen in klassen van 10 m³/s; van minder dan 30 m³/s als laagste klasse t/m 141 - 150 m³/s als hoogste klasse. Al meteen valt iets bijzonders op, want de 3 laagste klassen blijken tegenwoordig veel minder vaak voor te komen dan vroeger.

Dat is vreemd want met de klimaatverandering in het achterhoofd zou je dat niet verwachten. Tegelijkertijd zien we dat de klassen tussen 50 en 100 m³/s vaker voorkomen dan vroeger en boven de 100 m³/s zijn er nauwelijks verschillen tussen de beide perioden. Wat we hier zien is niet het gevolg van klimaatverandering maar een effect van het waterbeheer in Wallonië. Rond 1980 zijn in het stroomgebied van de Sambre, een zijrivier van de Maas, stuwmeren aangelegd om perioden van lage afvoer het hoofd te kunnen bieden.

Rond 1970 waren er ook langdurige perioden van droogte en de Sambre had soms zo weinig water dat scheepvaart wekenlang niet mogelijk was. Ten behoeve van de scheepvaart zijn vervolgens bovenstrooms in enkele kleinere zijdalen van de Sambre stuwmeren aangelegd met een oppervlakte van ruim 6 km², waarin het waterpeil enkele tientallen meters is opgezet. In de winter wordt in deze meren extra water opgeslagen om daarmee de Sambre tijdens perioden van lage afvoer van extra water te voorzien.

Het water in de Sambre stroomt vervolgens naar de Maas, die ook profiteert van dit extra water zoals de grafiek laat zien. In openbare bronnen heb ik maar heel weinig informatie kunnen vinden over de werking van deze stuwmeren, maar uit de grafiek valt op te maken dat er een verschuiving optreedt van het aantal dagen per klasse, waarbij vanwege de extra afvoer uit de Sambre de dagen met een lage Maasafvoer minder vaak voorkomen en de klassen daarboven juist meer.

Dit zien we ook terug in de grafiek hierboven waarin van jaar tot jaar het aantal dagen is weergegeven dat de Maasafvoer bij Monsin onder de 50 m³/s is gezakt. Het 15-jarig gemiddelde laat goed de sterke toename zien in de zeventiger jaren, die de aanleiding was voor de bouw van de stuwmeren, en vanaf 1980 een sterke terugval toen de stuwmeren operationeel waren. NB. In 1976 bedroeg het aantal dagen zelfs 166.

In die jaren na 1980 kwamen er tijdens langdurige droogte nog steeds wel dagen voor dat de afvoer onder de 50 m³/s zakte, maar grote uitschieters zoals vóór 1980 waren er niet meer. Ook in de jaren 2017 t/m 2022 bleef, ondanks de langdurige droogte, het aantal dagen nog enigszins beperkt. Deze laatste jaren laten wel het 15-jarig gemiddelde weer wat stijgen, maar de lijn blijft nog ruim onder de situatie van rond 1970.

Als we naar het aantal dagen kijken dat de Maas onder de 100 m³/s is gezakt (zie laatste grafiek) dan zien we van jaar tot jaar flinke schommelingen, maar het langjarig gemiddelde is vrij stabiel over deze hele periode. De klimaatverandering heeft (voorlopig) dus nog niet gezorgd voor een groter aantal dagen dat de Maasafvoer in de gevarenzone komt voor heel lage afvoeren.

Ook hier zien we het gemiddelde de laatste jaren stijgen en we weten natuurlijk niet waar dat in de toekomst heen gaat. Maar dergelijke perioden zijn er in het verleden ook geweest en op dit moment is nog niet zeker dat droge perioden vaker zo lang gaan duren dat de Maas erdoor in de problemen komt.

Voorlopig lijkt de oplossing die er in Wallonië in het verleden is bedacht voor de watertekorten die soms optreden, nog goed te werken. Ongeacht wat de toekomst brengt, laat het ook zien dat het goed is om dergelijke vraagstukken in internationaal verband aan te pakken, omdat onze rivieren nu eenmaal niet bij de grens beginnen en sommige oplossingen vragen ook om een breder blikveld.

De vele buien van de afgelopen dagen hebben de daling van de waterstanden in de rivieren onderbroken en er volgt nu een lichte stijging; bij de Maas is die zelfs wat groter. De komende week wordt niet heel veel regen verwacht, maar rond het volgend weekend zou het weer natter kunnen worden. Echt lage waterstanden hoeven we daarom voorlopig niet te verwachten. In het waterbericht leest u die details.

In de rubriek water inzicht ga ik nog wat dieper in op lage waterstanden die in Rijn doorgaans in het najaar worden bereikt. Dat moment valt steeds vroeger, en dat heeft tot gevolg dat de kans op extreem lage afvoeren afneemt.

water van de week

Regengebieden en droge dagen blijven elkaar afwisselen

Al maandenlang loopt over Europa een grens vanaf ruwweg Portugal via Midden-Duitsland naar Finland. Aan de rechterkant van deze grens is het steeds zeer warm geweest, terwijl het aan de linkerkant aanvankelijk relatief koel was en pas de laatste weken wat is opgewarmd.

Zoals gebruikelijk bij overgangszones valt er relatief veel regen en met enige regelmaat trekken er lagedrukgebieden via dit grensgebied van zuidwest naar noordoost die zware buien brengen of langdurige matige regenval. In Nederland heeft vooral het zuidoosten van het land dit jaar al meerdere keren met wateroverlast te maken gehad, als de zone met buien wat verder naar het westen schoof, en de Alpen kregen ermee te maken als hij meer oostelijk lag.

Afgelopen nacht is opnieuw zo’n lagedrukgebiedje over Noord-Frankrijk naar Duitsland getrokken en dit heeft boven de Ardennen, het noordoosten van Frankrijk en ook in de Alpenlanden weer voor veel regen gezorgd. Voldoende om de rivieren de komende dagen weer wat te laten stijgen.

Zodra het lagedrukgebied naar het oosten is weggetrokken komen we onder invloed van het weerpatroon, dat deze zomer dominant is geweest aan de linkerkant van de bovengenoemde grens. Daar zien we boven het noorden van de Atlantische oceaan vrij grote lagedrukgebieden, die hun invloed met wisselend succes proberen uit te breiden tot onze omgeving.

Tegelijkertijd is er het hogedrukgebied bij de Azoren dat dat probeert te voorkomen door steeds weer uitlopers te vormen in de richting van Centraal-Europa. Dit levert in onze omgeving een afwisseling van warmer en zonniger weer als het hogedrukgebied dominant is en bewolkt weer met soms wat regen als een uitloper van het lagedrukgebied in de buurt komt.

Het is dit weertype dat we de komende week kunnen verwachten. Op dinsdag en opnieuw op zaterdag/zondag passeert er een storing van zo'n lagedrukgebied en de overige dagen is het droog onder invloed van de hoge druk. Dinsdag lijkt er niet heel veel regen te vallen en daarvan zal de invloed op de rivieren gering zijn; in het volgend weekend zou het wat meer kunnen worden. Of dit afwisselende weerpatroon zich voortzet na het volgend weekend, of dat we dan naar een droger weertype gaan is nu nog niet te zeggen.

Rijn voorlopig rond de 8,5 m (NAP); na volgend weekend misschien wat lager

De Rijnafvoer is tot nu toe vrijwel de hele zomer bovengemiddeld geweest, dankzij de sneeuwrijke winter, die in mei en juni voor veel smeltwater zorgde, en de vele buien van de laatste maanden. Maar toen vanaf eind juli het smeltwater opraakte en de buiigheid wat minder werd, kreeg de Rijn gaandeweg minder water te verwerken.

Deze week zag het er daarom naar uit dat de afvoer voor het eerst sinds lange tijd toch onder de 1500 m³/s zou zakken en dat de waterstand bij Lobith volgende week de 8 m (NAP) zou gaan bereiken. Maar het liep toch anders want de buien die op woensdag en donderdag in Duitsland vielen, brachten voldoende water om de Rijn vanaf zaterdag weer wat te laten stijgen.

De regen die vannacht in ongeveer dezelfde regio is gevallen doet daar de komende dagen nog een klein schepje bovenop en ook vanuit de Alpen is nog wat extra water onderweg vanwege de buien die daar de afgelopen dagen zijn gevallen. De regen van afgelopen nacht trekt nu aan de oostkant het stroomgebied uit en dan volgen twee droge dagen. Alleen in de Alpen kunnen vandaag opnieuw stevige buien vallen.

Na een droge maandag passeert dinsdag een regengebied, dat waarschijnlijk niet veel regen brengt en waar de Rijn weinig extra water van hoeft te verwachten. De tweede helft van de week verloopt dan droog, waarna zaterdag een nieuw regengebied over het stroomgebied trekt. Veel regen lijkt het niet te gaan brengen, maar zondag zouden wel in de Alpen weer buien kunnen gaan vallen, waar de Rijn wel weer wat extra water door ontvangt.

Bij Lobith zorgt deze afwisseling van droge en regenachtige dagen voor een licht schommelende waterstand rond de 8,5 m (NAP). Op dit moment bedraagt de stand ca 8,6 m (bij een afvoer van ca 1.650 m³/s) en deze gaat eerst iets omhoog door de regen van afgelopen nacht in Midden Duitsland, maar daalt dan vanaf dinsdag naar ca 8,4 m (bij een afvoer van ca 1.550 m³/s) op donderdag. Daarna arriveert het water uit de Alpen dat daar vandaag en morgen nog valt, waardoor de stand weer iets stijgt naar ca 8,6 m (NAP) in het volgend weekend.

Na het volgend weekend zou de stand dan wel wat verder kunnen gaan dalen, maar dat hangt af van de hoeveelheid regen die in dat weekend gaat vallen. Voorlopig lijkt dat niet voldoende te zijn om de stand nog langer rond te 8,5 m te houden, maar het zou ook nog wel weer anders kunnen uitpakken, zoals we al wat vaker hebben gezien. Volgende week weten we daar meer over.

Maas steeg afgelopen nacht naar hoge afvoer voor midden augustus.

Het kleine lagedrukgebied dat vannacht ten zuiden van Nederland langs trok bracht vooral in de Ardennen veel neerslag met lokaal wel 40 mm. Dat was voldoende om de Maas een voor de tijd van het jaar grote hoeveelheid water te bezorgen en de afvoer bij Maastricht steeg dan ook naar 250 m³/s. Inmiddels is het droog geworden In de Ardennen en dat blijft het de komende twee dagen zodat de afvoer niet verder stijgt.

Omdat ook in Noord-Frankrijk vrij veel regen viel, krijgt de Maas uit die regio nog aardig wat water te verwerken en daarom blijft de afvoer ook morgen en overmorgen nog aan de hoge kant; maar ik verwacht geen verdere stijging. Dinsdag passeert de nieuw regengebied en mogelijk dat het ook In de Ardennen weer zo'n 10 tot 15 mm regen gaat brengen waardoor de afvoer ook op woensdag nog op een vrij hoog niveau blijft; dat wil zeggen tussen de 150 en 200 m³/s. Wat flink hoger is dan gewoonlijk eind augustus want het langjarig gemiddelde voor deze tijd van het jaar bedraagt slechts 85 m³/s.

In de tweede helft van de week gaat de afvoer wel wel duidelijk naar beneden en aan het eind van de week verwacht ik weer een afvoer rond de 125 m³/s. Daarna hangt het van de neerslag in het komend weekend af of de afvoer nog langer vrij hoog blijft. Voorlopig ziet het er naar uit dat er niet heel veel regen valt en in dat geval zal de afvoer na het weekend verder dalen tot ongeveer 100 m³/s. Volgende week daarover meer.

Water Inzicht

Lage Rijnafvoeren blijven tot nu toe uit, hoe bijzonder is dat en welke trends zien we in de laagste afvoeren.

De Rijnafvoer bij Lobith is tot nu toe dit jaar niet onder de 1625 m³/s gezakt. Dat is een vrij hoge waarde, want gemiddeld sinds 1901 zakt de afvoer in de eerste 8 maanden van het jaar tot ca. 1250 m³/s. De volgende grafiek laat zien hoe dit jaar zich verhoudt tot andere jaren. In deze grafiek is van de hele meetreeks de laagste afvoer weergegeven die van jaar tot jaar in de periode januari t/m augustus werd bereikt.

Het huidige jaar is een duidelijke uitschieter zeker als je het vergelijkt met de jaren sinds het jaar 2000. Rond die tijd waren er een paar jaren met ook een ongeveer vergelijkbare laagste stand, maar we moeten terug tot 1982 voor een jaar met een duidelijk hogere laagste afvoer.

In de grafiek heb ik de 5 jaren met de hoogste en de laagste laagste afvoer een kleurtje gegeven, die liggen, op 2022 na, vrij ver achter ons. Voor 1980 waren er meer uitschieters naar boven en beneden dan de laatste decennia, wat opvallend is, want in het veranderende klimaat van de laatste tijd zou je wat anders verwachten. Bij de Rijn hebben we echter al vaker gezien dat de gevolgen van de veranderende weerpatronen soms anders uitpakken dan we verwachten.  

In de grafiek heb ik met een rode streepjeslijn ook het 30 jaar gemiddelde aangegeven waarmee het mogelijk is om langjarige trends op te sporen. Deze lijn begint in 1930 en dat punt geeft het gemiddelde aan over de periode vanaf 1901, om in 2023 te eindigen bij het punt dat de periode aangeeft vanaf 1994. Het afgelopen jaar heb ik wel weergegeven maar niet in het langjarig gemiddelde meegenomen.

Wat opvalt is dat de variatie in het langjarig gemiddelde niet heel erg groot is: het gaat wat op en neer tussen de 1200 en 1300 m³/s. De laatste 10 tot 15 jaar zijn er wel flink wat lage laagste afvoeren geweest (bv 2018 en 2022) en dat verklaart dat het langjarig gemiddelde de laatste tijd wel daalt en nu tot onder de 1200 m³/s is gezakt. Of hiermee een langere trend is ingezet, is nog niet te zeggen, daarvoor is de periode nog te kort. Dit jaar laat in ieder geval zien dat er ook nog uitzonderingen omhoog mogelijk zijn, maar een zo’n jaar zegt nog minder dan een reeks van 10 jaren en het is goed mogelijk dat vanaf volgend jaar de dalende trend zich weer verder voortzet.

Nu worden wij de Rijn de laagste afvoer doorgaans pas in het najaar bereikt en we hebben dus nog enkele maanden voor de boeg waarin de afvoer nog flink verder kan zakken. In de volgende grafiek heb ik nogmaals de laagste afvoer afgebeeld, maar dan over het hele kalenderjaar, waar dus ook de maanden september tot en met december in mee zijn genomen.

Het gemiddelde over deze periode ligt op ca 1050 m³/s; wat betekent dat de afvoer in het najaar na augustus dus nog zo'n 200 m³/s zakt. Als we beide grafieken vergelijken dan valt vooral op dat het dertigjarig gemiddelde een ander verloop heeft. Het dal in de jaren zeventig van de vorige eeuw zien we beide terug en ook de stijging daarna, maar in de laatste 10 tot 15 jaar is de daling tot nu toe beperkt gebleven. Van een inzettende trend naar steeds lagere laagste afvoeren is , als we naar het hele jaar kijken, voorlopig nog geen sprake.

Voor een mogelijke verklaring voor dit verschil moeten we ook de volgende grafiek bekijken waarin van jaar tot jaar de datum is weergegeven dat de laagste afvoer in het jaar wordt bereikt. We zien hier een grote spreiding over de nazomer en het najaar en soms zelfs wordt de laagste stand pas later in januari van het volgende jaar bereikt. Ik heb de grafiek daarom nog door laten lopen tot 1 februari.

Als we een trendlijn trekken door al deze data dan zien we dat de datum van de laagste afvoer gemiddeld steeds vroeger is komen te liggen. Waar vroeger de laagste afvoer gemiddeld half november pas werd bereikt, is dat tegenwoordig gemiddeld genomen in begin oktober.

Als we nu weer teruggaan naar de eerdere twee grafieken, dan betekent dat, dat tegenwoordig de Rijn na augustus nog maar ongeveer één maand de tijd heeft om verder te dalen, terwijl dat vroeger nog ruim twee maanden was. Vanwege de langere tijdspanne was de kans dat de afvoer lager uit zou komen daarom groter dan dat deze tegenwoordig is.

Deze verschuiving heeft vermoedelijk met de temperatuur in het late najaar te maken. Vroeger kon deze met name in de Alpen en de hoge middelgebergte en in de loop van het najaar al zover dalen dat de winter daar in viel en de Rijn geen water meer uit deze gebieden ontving. Tegenwoordig valt de winter veel later in en de kans dat de Rijnafvoer in november en december langer blijft dalen omdat de neerslag als sneeuw is gaan vallen, is daardoor afgenomen.

Als we nog een keer naar de laatste grafiek kijken, dan zien we ook dat in de laatste 30 jaar de datum van de laagste afvoer nooit meer na 1 december is gevallen, terwijl dat voor die tijd nog heel regelmatig gebeurde. Tegen onze eerste verwachting in zorgt de klimaatverandering er bij de Rijn dus juist voor dat de laagste afvoer van het jaar minder laag is geworden.

Voor het waterverbruik in Nederland heeft dat trouwens niet zo heel veel gevolgen, want dat is het grootste in de periode mei t/m september en dit fenomeen van de opschuivende winter is vooral iets wat in het najaar speelt als het verbruik veel kleiner is. Het is wel goed nieuws voor de scheepvaart, die ook in november en december liever niet met te weinig water te maken wil krijgen en we zien dat de kans daarop is afgenomen.

Vanaf half juli is West-Europa in een droger weerpatroon terecht gekomen. Nog geen lange droge periode, want zo nu en dan blijven regengebieden passeren, maar de grote hoeveelheden van de afgelopen maanden lijken nu wel verleden tijd. Hoe lang dat duurt is nog niet te zeggen, maar het betekent dat de rivieren kunnen dalen naar de gemiddelde waarden voor deze tijd van het jaar en misschien wel daar onder. In het waterbericht leest u de details. 

De rubriek Water Inzicht ontbreekt in deze vakantieweek.

water van de week

Droge dagen en dagen met neerslag wisselen elkaar af, maar geen grote hoeveelheden.

Hogedrukgebieden hadden de afgelopen week de meeste invloed op het weer in de stroomgebieden en er viel veelal niet meer dan 5 tot 10 mm regen. Alleen in de Alpen was het wat meer met lokaal 20 tot 30 mm. Dat is te weinig om de rivieren te laten stijgen of stabiel te houden en zowel de Rijn als de Maas daalde de hele week.

Vandaag trok een rug van hoge druk over Nederland naar het oosten en vanaf morgen wordt het weer bepaald door lagedrukgebieden ten westen en noorden van de Britse Eilanden. De eerste daarvan ligt voorlopig stil ten westen van Ierland en zorgt voor een zuidelijke stroming boven West-Europa waarmee t/m dinsdag zeer warme lucht vanaf Spanje naar onze omgeving wordt getransporteerd.

Vanaf dinsdag draait de stroming naar het westen en vindt een overgang plaats naar koeler weer. Mogelijk dat er op deze overgangsdag zware buien kunnen ontstaan. De kans daarop is het grootste boven de oostelijke helft van Nederland en het aangrenzende deel van Duitsland. Op veel plaatsen blijft het waarschijnlijk bij zo'n 10 tot 20 mm, maar lokaal zijn ook veel grotere neerslaghoeveelheden mogelijk, tot misschien wel 100 mm.

Dit zal waarschijnlijk vooral een zeer lokaal gebeuren zijn en op voorhand is niet te zeggen waar de bui valt en waar het droog blijft. Als er zoveel water valt, leidt dat op die plaatsen zeker tot grote wateroverlast; op de waterstanden in de rivieren heeft dit doorgaans maar weinig invloed. Dinsdag is daarom een dag om de weerradars goed in de gaten te houden.

Het Ierse lagedrukgebied beweegt vanaf maandag al naar het noorden en gaat dan onderdeel uitmaken van een sterkere westelijke stroming over het noorden van de Atlantische Oceaan. Hierin worden neerslaggebieden meegevoerd, die vanaf donderdag ook onze omgeving en de stroomgebieden kunnen bereiken. Een hogedrukgebied bij de Azoren vormt ondertussen een nieuwe uitloper naar het noorden, waardoor de meeste neerslag vrij noordelijk blijft en de invloed op de rivieren niet zo groot lijkt te worden. 

Vanaf donderdag wisselen droge dagen en dagen met wat regen elkaar af. Geen grote hoeveelheden die invloed hebben op de rivierafvoeren. Zoals gewoonlijk in de zomer valt in de Alpen de meeste regen in de komende week. Daar lokaal tot 50 à 60 mm, waar de Rijn dan een beetje van kan profiteren.

Rijn daalt gestaag tot onder 8 m NAP

Aan het begin van de week passeerde in de Rijn nog een klein golfje van zware buien die in Midden Duitsland vielen. Bij Lobith steeg de stand enkele decimeters tot ca 9,4 m (NAP) en daarmee werd het moment dat de 9 m werd onderschreden nog even uitgesteld. Maar niet voor lang, want afgelopen donderdag gebeurde dat uiteindelijk wel en zakte de stand voor het eerst sinds 1 november vorige jaar onder die waarde.

Dat is lang, want meestal daalt de stand ook in april of mei wel enige tijd onder de 9 meter en na het smelten van de sneeuw in de Alpen wordt meestal ook in juli de 9 m al eerder bereikt. Maar dit jaar duurde het dus erg lang vanwege de lange natte periode die al vorig najaar begon en aanhield tot in juli. 

Omdat het afgelopen week grotendeels droog bleef en ook de komende week niet veel regen lijkt te gaan vallen, hoeven wee niet zo lang te wachten tot ook de 8 m wordt bereikt. Mogelijk gebeurt dat al over een dag of 10, rond 20 augustus. Op dit moment bedraagt de stand nog ca 8,8 m (NAP), bij een afvoer van ca 1.800 m³/s en dat is ongeveer het langjarig gemiddelde voor deze tijd van het jaar. 

Dagelijks gaat er zo'n 10 tot 15 cm van de stand af, tot aan het eind van de week de 8,3 m (NAP) wordt bereikt bij een afvoer net boven de 1.500 m³/s. Daarna vertraagt de daling en zakt terug naar zo'n 5 cm per dag. Mogelijk stabiliseert de daling zelf, maar dit hangt af van de neerslag die op dinsdag en woensdag in het stroomgebied gaat vallen als de warmte van de afgelopen dagen wordt vervangen door koeler weer.

Ik ben uitgegaan van een niet al te groot effect van deze regen en verwacht dat de waterstand ook in het komend weekend en de dagen daarna met zo'n 5 cm blijft dalen tot ca 8 m op 20/8 bij een afvoer van ca 1.350 m³/s. Die afvoer is dan ook voor het eerst flink lager dan het langjarig gemiddelde voor die tijd van het jaar. Maar het is nog niet de laagste waarde die gemiddeld in het jaar wordt bereikt. Die bedraagt ongeveer 1.050 m³/s. Het is de vraag of dat dit jaar zal worden gehaald, na al het natte weer van de afgelopen maanden.

Maas zakt naar ca 75 m³/s

De Maas is na de korte opleving van rond vorig weekend flink gezakt de afgelopen dagen en kwam bij Maastricht aan het eind van de week uit bij ca 100 m³/s. Dat is nog net wat boven het langjarig gemiddelde, dat voor augustus ca 80 m³/s bedraagt. Die waarde zal deze week waarschijnlijk worden bereikt en ook onderschreden. 

Het hangt nog wel een beetje af van de buien die op dinsdag en woensdag gaan vallen op de overgang van het warme naar het koelere weer, maar in de huidige verwachting lijken die grotendeels aan de Ardennen voorbij te gaan. Mochten er wel forse buien tot ontwikkeling komen, dan kan de afvoer op woensdag en donderdag even kortstondig stijgen, maar daarna zal de dalende trend weer doorgaan.

Rond het volgend weekend verwacht ik een afvoer van ca 75 m³/s en waarschijnlijk zet de daling ook na het komend weekend nog door, want veel regen wordt rond die tijd niet verwacht.