Hoogwaterbericht Rijn en Maas
Vanwege de uitzonderlijke situatie in de rivieren en het opkomende zomerhoogwater zullen de volgende dagen enkele extra bericht verschijnen
Nog 2 dagen met veel regen
De eerste van de 3 dagen met extreme regenval is achter de rug, nog twee te gaan. Gisteren begon de overvloedige neerslag vooral in de zuidelijke delen van de stroomgebieden: bij de Rijn in Zwitserland, Zuid Duitsland en het oosten van Frankrijk. Bij de Maas in het zuiden van de Ardennen.
Aan het eind van de middag ontstond ook een regenzone over het Ruhrgebied en het zuiden van Limburg. De baan was in eerste instantie niet zo heel breed, maar er viel in korte tijd 5 tot 8 cm neerslag uit en dat zijn hoeveelheden waarbij ieder afwateringssysteem buiten zijn oevers zal treden. Beken traden buiten hun oevers en rioleringvanuit het stedelijk gebied kon de afvoer ook niet aan.
In de loop van de nacht bewoog de zone wat verder naar het zuiden en bereikte ook de noordzijde van de Ardennen. Daar zijn de noordelijke beken Vesdre en Ambleve sterk gestegen. Dit water was al snel bij Maastricht en daar is de afvoer snel gestegen naar ca 1000 m3/s.
In de Rijn bij Lobith is de waterstand al wel licht verhoogd, maar dat is nog water van de zware regenval op 9 en 10 juli in Zwitserland. De neerslag die gisteren is gevallen is nog zo'n 2 tot 6 dagen onderweg en de sterkere stijging zal daarom pas donderdag bij Lobith in de loop van de dag beginnen.
Verwachting komende dagen
De regen wordt veroorzaakt door een vrij onbeduidend lagedrukgebied (de luchtdrukverschillen zijn maar klein) dat heel langzaam over Frankrijk en Duitsland naar het oosten trekt. Wie op het Europese blad van buienradar kijkt zal zien dat de neerslagbanen in een ruime cirkel rond draaien. In het centrum daarvan ligt het lagedrukgebied, daar valt ook niet zoveel regen. De meeste regen valt in de regenzones rondom en vooral als die langdurig op dezelfde plek blijft liggen lopen de hoeveelheden enorm op.
Het is de verwachting dat de zone die vannacht over de Ardennen is komen te liggen, daar vandaag de hele dag nog blijft liggen. In de loop van de nacht trekt deze dan naar het westen en zuiden weg. De meeste regen uit deze zone lijkt nu aan de oostkant van de Ardennen te gaan vallen en dat zou betekenen dat vooral de Rijn daar water van gaat ontvangen en de Roer die bij Roermond in de Maas uitmondt. Maar ook in de Ardennen kan nog zo'n 5 tot 8 cm vallen, wat veel water op zal leveren in de Maas.
In het stroomgebied van de Rijn valt verder naar het zuiden vandaag niet zoveel regen. Dat verandert als een van de regenzones daar in de loop van de komende nacht naar toe trekt en het vooral in het oosten van Frankrijk, zuiden van Duitsland en Zwitserland weer hard gaat regenen. Het regent daar de hele donderdag en in Zwitserland en de Alpen ook nog op vrijdag.
Verder naar het noorden wordt het vanaf donderdag in de loop van de dag droog en vanaf vrijdag breekt dan een langere droge periode aan.
De verwachting voor de waterstanden is complex omdat een hoogwater in de zomer zeer zeldzaam is. Er valt in de zomer gewoonlijk zelfs meer regen dan in de winter, maar omdat de vegetatie nu veel water vasthoudt en er ook veel verdampt komt van de neerslag maar een kleindeel in de rivieren. Zware buien die er altijd wel zijn in de zomer hebben in de meeste zomers een lokaal karakter en betekenen dan weinig voor de rivieren.
De situatie nu is anders want de buien zijn geclusterd in brede zones die urenlang op dezelfde plaats blijven liggen. De neerslaghoeveelheden lopen dan enorm op en de bufferende werking van de bodem en de vegetatie is daar al snel niet meer tegen opgewassen.
Voor de impact op de rivieren maakt het ook nog uit waar de zone precies komt te liggen. Een paar honderd kilometer verder naar het zuiden kan al veel uitmaken. Zo werd eerst verwacht dat in Zuid Duitsland het stroomgebied van de Neckar precies onder de baan zou komen te liggen, maar vanmorgen was de verwachting juist weer van niet. dat scheelt al snel ca 400 tot 500 m3/s minder water voor de Rijn.
De verwachting voor de standen in de Rijn en Maas kan daarom van dag tot dag nog veranderen de komende dagen. Pas als het water gevallen is en zich in de rivieren bevindt is daar meer duidelijkheid over te geven.
Maas zal vandaag en morgen stijgen naar piek op vrijdag
De Maas is de rivier waar de situatie nu het meest spannend is. vannacht al is de afvoer bij Maastricht al even opgelopen tot 1000 m3/s. Voor het verdere verloop is de intensiteit van de neerslagzone van belang die nu over de Ardennen ligt. Er wordt vandaag nog zo'n 5 tot 8 cm regen verwacht, waarvan het grootste deel in de middag en avond.
In de loop van de nacht neemt de regenval af en morgen valt er in de Ardennen nog wel wat neerslag maar de hoeveelheden zijn dan beperkt. Ook vrijdag kan er nog wat regen vallen, maar dat heeft dan geen invloed meer op de waterstanden.
De hoeveelheid verwachte neerslag is voldoende om de afvoer tot 1500 of misschien wel 1750 m3/s te laten stijgen. Rijkswaterstaat houdt zelfs rekening met een mogelijke afvoer van boven de 2000 m3/s. Bij dergelijke hoeveelheden gaan grote delen van de weerden van de Maas overstromen, dat gebeurt vanaf ongeveer 1500 m3/s. Maar er zijn hier en daar ook lagere delen die al vanaf 600 m3/s overstromen. De waterveiligheid is nergens in het geding, daarvoor moet het tot boven de 3000 m3/s stijgen.
De sterkste stijging zal in de loop van de avond optreden als de neerslagintensiteit het grootste is. Morgenavond of in vrijdagochtend wordt dan al de hoogste stand verwacht bij Maastricht. deze piek zal dan in de loop van de vrijdag bij Roermond aankomen, zaterdag bij Mook in Noord Limburg en zondag nabij den Bosch.
Vanaf vrijdag gaat de afvoer bij maastricht al weer dalen en omdat het langdurig droog wordt zal de afvoer weer snel gaan dalen.
Rijn bereikt hoogste stand pas na het weekend
De Rijn voert bij Lobith nu nog het water af van de regenval die 6 dagen terug in het zuiden van het stroomgebied is gevallen en de stand is daardoor tot ca 11,5 m gestegen. De afvoer bedraagt nu ca 3700 m3/s.
Inmiddels is er door de regenval van gisteren een nieuwe piek gevormd in Zuid Duitsland, die vanavond bij Mannheim passeert. Deze is nog ca 5 dagen onderweg. Ondertussen is door de zware regenval in de Vogezen gisteren ook de Moezel gaan stijgen en het is deze zijrivier die de waterstand in nederland de komende dagen gaat bepalen.
De moezel ontvangt namelijk ook water vanuit de oostelijke Ardennen en dat is de plaats waar vandaag zeer veel regen gaat vallen. Er wordt rekening mee gehouden dat de Moezel ook tot 1500 of 1700 m3/s kan stijgen. Deze piek is dan over 3 dagen in Nederland.
Maar dat is nog niet alles want op donderdag en vrijdag gaat er opnieuw veel regen vallen in het zuiden van het stroomgebied en dit zal dan een nieuwe, nog wat hogere piek opleveren in de Bovenrijn op vrijdag die ook weer 5 tot 6 dagen onderweg is naar Nederland.
Voor de uiteindelijke stand in Lobith is het van belang of de pieken vanuit de verschillende zijrivieren samenvallen. Zoals het er nu naar uitziet is dat maar gedeeltelijk het geval, want de Moezel is zelfs een paar dagen eerder dan de eerste piek die nu in de Bovenrijn ontstaan is. Het hangt er dan vanaf hoe lang de Moezel nog hoog blijft wanneer de piek in de Rijn langs komt bij de monding van de Moezel. Op dit moment is dat nog niet goed te overzien.
Op grond van de huidige weersverwachtingen kom ik tot de volgende waterverwachting voor de Rijn. Vandaag en morgen een licht stijgende stand naar ca 11,8 m +NAP bij Lobith op vrijdagochtend. Vanaf dan komt het water uit de Moezel aan en gaat het sneller stijgen naar ca 12,3 op zaterdag en 12,8 op zondag.
Het hangt van de Moezelafvoer af hoe hoog de stand daarna nog door stijgt. Op grond van de 1500 tot 1700 m3/s waar ik nu van uit ga zou de stand bij Lobith op maandag dan tot ca 13,2 m kunnen zijn gestegen. Vervolgens hangt het van de snelheid af waarmee de Moezel daalt wat er vervolgens gebeurt. Ondertussen is namelijk ook de piek vanuit de Bovenrijn gearriveerd en het samenspel van die twee bepaalt wat de stand bij Lobith gaat worden.
Ik ga er nu vanuit dat de Moezel nog relatief hoog blijft en daarom kan de stand nog wat verder stijgen tot tussen de 13,3 en 13,5 op dinsdag of woensdag. Daarna komt ook nog de laatst genoemde piek aan vanuit de Bovenrijn, die pas op vrijdag aanstaande ontstaat, maar tegen de tijd dat die aan is gekomen, zal de Moezel al weer flink zijn gedaald, dus die piek zal niet tot een nieuwe stijging zorgen.
Samengevat dus licht stijgende standen t/m vrijdag, daarna sneller stijgend tot een eerste piek op maandag van ca 13,2 m. Daarna langzaam verder stijgend tot een hoogste stand rond woensdag van ca 13,3 tot 13,5 m. Deze standen moeten uiteraard nog wel met een enige marge bekeken worden, want de meeste regen moet nog vallen. In volgende berichten zal er meer duidelijkheid komen.