U bent hier

Langdurige droogte houdt aan, waterstanden dalen verder

Het droge weer zet zich de komende week voort en ook de laatste week van maart zal waarschijnlijk droog verlopen. De kans is daarmee groot dat maart een van de droogste maanden ooit gaat worden. In de stroomgebieden is het ook erg droog en Rijn en Maas dalen de komende weken naar zeer lage waarden voor de tijd van het jaar. In het waterbericht leest u welke waterstanden de komende weken mogelijk zijn.

In de rubriek Water Inzicht een blik op de huidige waterstanden in vergelijking met eerdere droge jaren. 

water van de week

Hogedrukgebieden sterker dan ooit

De afgelopen week lag er een zeer sterk hogedrukgebied boven Denemarken met een kerndruk van meer dan 1050 Hpa en in Nederland liep de luchtdruk op tot boven de 1045 Hpa. Dit zijn de hoogste waarden ooit in maart gemeten. De hoge druk houdt lagedrukgebieden op grote afstand en de eerste regengebieden van betekenis vinden we boven het noorden van Noorwegen en het zuiden van Spanje.

Het luchtdrukpatroon ligt muurvast en voorlopig is er daarom geen verandering op komst. De komende dagen trekt het hogedrukgebied eerst iets naar het oosten, om later om te keren en richting de Britse Eilanden te verschuiven. De druk wordt wel weer iets lager, maar nog steeds blijven lagedrukgebieden op grote afstand. Pas vanaf de laatste dagen van maart kan misschien een lagedrukgebied vanuit het zuiden wat dichterbij komen en er is een kansje dat er dan ook weer wat regen gaat vallen. 

Tot nu toe is er in Nederland nog maar 1tot 2 mm regen gevallen in maart; alleen vlak langs de kust soms een paar mm meer. Normaal valt er in maart zo'n 60 tot 70 mm en dat gaan we zeer waarschijnlijk niet halen, of het weer zou in de laatste dagen van de maand ineens sterk moeten veranderen. Maart maakt daarmee kans bij een van de droogste maart-maanden ooit te gaan horen.

Maart is sinds het begin van de neerslagmetingen bij het KNMI 4 maal extreem droog geweest, met minder dan 25% van de gemiddelde hoeveelheid neerslag, dat was in: 1929, 1931, 1993 en 1995. Meer recent was 2012 vrij droog met ca 40% van de normale hoeveelheid. Omdat er in februari vooral in Nederland wel veel regen is gevallen zijn de grondwaterstanden nog nergens ver weggezakt, maar veel bodems drogen al wel flink op, wat voor planten die de komende weken moeten kiemen niet gunstig is. 

De weersverwachting voor de komende week tot tien dagen vooruit is daarom weinig verrassend: droog weer, met ook flink wat zon en relatief hoge temperaturen. De verdamping neemt daarom ook toe en ook waarschijnlijk zal maart ook daarin uitzonderlijk verlopen met bijna 60 mm verdamping. Het neerslagtekort aan het begin van het groeiseizoen zal daarom meteen al erg groot zijn. Nu kan er in de komende maanden nog veel veranderen, maar het is wel bijzonder hoe snel het enorme overschot van februari al weer teniet is gedaan. 

Rijn daalt gestaag verder

Op dinsdag is er een klein beetje regen gevallen in het stroomgebied van de Moezel en dat zorgde voor een korte vertraging van de dalende lijn bij Lobith. De waterstand stokte even bij 8,2 m en een afvoer ronde de 1500 m3/s, om sinds gisteren weer te gaan dalen. De komende dagen daalt de stand iedere dag ca 5 cm en op de 24e verwacht ik dat de 8 m wordt onderschreden, bij een afvoer van ca 1350 m3/s. 

Daarna daalt de stand verder, maar nog iets langzamer en eind maart zal de stand bij ca 7,75 m zijn uitgekomen en de afvoer bij 1200 m3/s. Dat is minder dan de helft van de hoeveelheid water die normaal in deze tijd van het jaar wordt afgevoerd. Het laat zien dat de droogte in het stroomgebied vrij uitzonderlijk is, want het gebeurt niet vaak dat het een maand lang zo goed als niet regent.

Ook op nog langere termijn is er niet veel verandering op komst. Mogelijk dat een lagedrukgebied vanuit het zuiden eind maart wat neerslag gaat brengen. De kans daarop is dan het grootste in Midden Europa en Zuid Duitsland. 

Maas daalt naar ca 100 tot 125 m3/s

In het stroomgebied van de Maas viel halverwege de week ook wat regen. Het ging om ongeveer 1 cm en dat ws voldoende voor een heel kleine opleving van enkele tientallen m3/s op woensdag en donderdag. Inmiddels is de afvoer weer gaan dalen en bij Maastricht weer onder de 150 m3/s gezakt. Dat is slechts 40% van het langjarig gemiddelde.

Bij gebrek aan regen zet de daling de hele week langzaam door en ook in de laatste week van maart is er nog geen zicht op verandering. Ik verwacht dat de afvoer daarom verder daalt en aan het eind van de week uitkomt rond de 125 m3/s. In de week daarna is dan een verdere daling mogelijk naar ca 100 m3/s. Mogelijk dat er in de laatste dagen van maart wat regen komt, maar op dit moment is dat nog niet zeker.

water inzicht

Hoe uitzonderlijk zijn de huidige lage waterstanden

In de grafiek hieronder zijn voor de periode vanaf 20 februari t/m eind juni alle Rijnafvoeren weergegeven voor de jaren dat de afvoer onder de 2000 m3/s zakte. In rood is het verloop tot nu toe dit jaar weergegeven, met daarin gearceerd de verwachting voor de komende 2 weken. Van de meest extreme jaren is het jaartal aangegeven. 

Schermafbeelding 2022-03-20 om 14.56.45.jpg

Rijnafvoer van dit jaar (in rood) in vergelijking met andere jaren uit de meetreeks., waaronder in zwart 2021
Rijnafvoer van dit jaar (in rood) in vergelijking met andere jaren uit de meetreeks., waaronder in zwart 2021

De Rijnafvoer bevindt zich nu nog binnen het bereik waar zich veel meer jaren bevinden, maar als de afvoer de komende 2 weken blijft dalen, dan wordt een waarde bereikt die vrij uitzonderlijk is voor de tijd van het jaar. Het gaat dan om enkele jaren uit de '70-er jaren, waarin droogte veel voor kwam en ook het jaar 1993. Helemaal onderaan zien we het jaar 1921, het meeste extreme droogte jaar uit de meetreeks, waarin er ook in de voorgaande winter bijna geen neerslag was gevallen.

De reeks droge jaren is afkomstig uit de hele meetreeks, er is in maart geen trend waarneembaar dat langdurig lage afvoeren vaker voorkomen tegenwoordig. De lage afvoer is daarom niet het gevolg van klimaatverandering, maar lijkt voorlopig een fenomeen dat zo nu en dan voorkomt. Ook vorig jaar (zwarte lijn) daalde de afvoer rond eind april tot ene erg lage waarde, maar her vervolg was toen helemaal niet droog en de hele verdere zomer bleef de waterstand toen op een relatief hoog niveau.

Van de jaren met een zeer lage waarde zijn er een aantal die rond deze tijd weer op gaan lopen, zoals 1950, 1972 en 1993, maar ook zijn er jaren die blijven dalen zoals 1933 en 1976. Op dit moment is nog niet te zeggen welke kant 2022 op zal gaan. 

De grafiek hieronder is een zelfde figuur voor de Maas. Het gaat hier on de afvoer bij Monsin, dat is tussen Luik en Maastricht, juist voor de plaats waar het Albertkanaal afsplitst en waarlangs een deel van het Maaswater wordt afgevoerd. voor een goede vergelijkiong tusssne de jaren wordt altijd naar die locatie gekeken. Bij Maastricht is de afvoer gemiddeld 15 m3/s lager. 

Ook de Maasafvoer bevindt zich dit jaar al in de onderste regionen, maar als de daling nog een dag of 10 doorzet, is de situatie nog niet zo uitzonderlijk als bij de Rijn. Lage afvoeren komen in de Maas wat vaker voor dan bij de Rijn.

Bij de jaren met een zeer lage afvoer zien we voor een deel dezelfde als bij de Rijn. Dat is verklaarbaar, want langdurige droogte wordt altijd veroorzaakt door de nabijheid van grote hogedrukgebieden en die beslaan vrijwel altijd een gebied waar zowel het stroomgebied van de Maas als dat van de Rijn helemaal onder passen. 

Schermafbeelding 2022-03-20 om 14.58.47.jpg

Maasafvoer van dit jaar (in rood) in vergelijking met andere jaren uit de meetreeks., waaronder in zwart 2021
Maasafvoer van dit jaar (in rood) in vergelijking met andere jaren uit de meetreeks., waaronder in zwart 2021