Lange, droge periode op komst, maar Rijn ontvangt eerst nog een golfje water uit de Alpen
De zeer warme laatste dag van juli zou wel eens de voorbode kunnen worden voor het weer in de eerste helft van augustus: heet en droog, met hoogstens een enkele onweersbui. Juli was wat de neerslag betreft in Nederland een normale tot te natte maand, alleen in het zuidoosten was het droger dan normaal. De eerste helft van augustus zal waarschijnlijk overal te droog verlopen wat ongunstig is voor de grondwaterstanden in het zuiden en oosten van het land. Ook in de stroomgebieden van Rijn en Maas wordt het de komende week droog en voor de rivieren betekent dat dat de lage afvoeren aanhouden. Alleen in de Alpen viel dit weekend en valt ook de komende twee dagen nog veel regen en dat levert een klein golfje op in de Rijn.
Hogedrukgebied breidt zich uit naar Scandinavië
Het weerpatroon van de afgelopen weken gaat niet enigszins veranderen en dat heeft grote gevolgen voor het weer bij ons en in de stroomgebieden. Het Azoren-hogedrukgebied breidt zich namelijk in de loop van de week uit naar onze omgeving en later vormt zich een aparte kern boven Scandinavië. Eerder in de zomer lukte dat niet en zakte het steeds terug, waardoor het na een paar wat warmere dagen, weer wisselvalliger werd. Maar nu zet het hogedrukgebied door en als het eenmaal boven Scandinavië ligt is de kans groot dat een langere stabiele periode aanbreekt met (erg) warm en droog weer.
Morgen en overmorgen zijn nog overgangsdagen waarin met een westelijke stroming nog enkele buien naar Nederland worden gevoerd, plaatselijk kan zelfs een flinke plens regen vallen. Maar na dinsdag wordt het droog en gaat de temperatuur in de lift naar waarden rond of boven de 30 graden. In de stroomgebieden blijft het grotendeels droog, op een paar buien na, alleen in de Alpen vallen tot en met dinsdag nog forse buien an kan lokaal meer dan 10 cm regen vallen.
Volgens de laatste verwachtingen is de kans groot dat het tot 12 en misschien wel tot 15 augustus droog blijft in Nederland. Rond die tijd neemt de onstabiliteit wat toe en zijn er weer buien mogelijk. In de stroomgebieden blijft het al die tijd ook droog, alleen in de Alpen kan na 10 augustus al weer een enkele bui optreden.
Rijn daalt eerst nog wat, om aan het eind van de week weer even flink te stijgen
De waterstand van de Rijn is al sinds begin juli aan het dalen, maar wordt steeds na een dag of 5 tot 7 weer wat opgetild door een kleine golf water die vanuit de Alpen wordt aangevoerd. Ook nu er een lange droge periode aan gaat breken, en het zoete water in Nederland hard nodig zal zijn om de gebruikers van water te voorzien, is dat het geval en de piek is zelfs nog iets groter dan bij de golfjes die in de loop van juli langs kwamen.
Voordat het zover is, daalt de waterstand bij Lobith eerst nog ca 15 cm, van de huidige 7,5 m +NAP naar 7,35 m op donderdag of vrijdag. De afvoer zal dan gezakt zijn tot ca 1050 m3/s. Vanaf vrijdag gaat de waterstand dan weer omhoog en die stijging zet zich door tot zondag of maandag. De waterstand bij Lobith zal dan tot net boven de 8 m zijn gestegen; ik verwacht nu een piekje op 8,1 m +NAP in de loop van maandag. De afvoer zal dan weer gestegen zijn naar ca 1400 m3/s.
Dat is nog altijd een te lage waarde voor de tijd van het jaar, normaal begin augustus is een afvoer van ca 1800 m3/s, maar na het zeer droge voorjaar en de daarna aanhoudende droogte in een groot deel van Midden-Duitsland valt het allemaal nog mee. In het extreem droge jaar 2018 was de afvoer rond deze tijd van het jaar al tot 900 m3/s gedaald, bij een waterstand van rond de 7 m +NAP.
Het wordt wel spannend wat er, als het piekje rond 10 augustus is gepasseerd, op wat langere termijn gaat gebeuren. Het warme, droge weer van de komende week zal dan eerst zorgen voor een vrij snelle daling en waarschijnlijk zal in het weekend van 15/16 augustus de stand al weer bij 7,5 m zijn uitgekomen en de afvoer weer bij 1100 m3/s. Omdat er pas vanaf 12 en waarschijnlijk zelfs 15 augustus weer regen wordt verwacht in het stroomgebied, is de kans groot dat de afvoer ook na 15 augustus nog wel even verder zal dalen.
Hoe ver die daling doorzet en of dan ook de 1000 m3/s voor het eerst dit jaar wordt onderschreden is nu nog niet te zeggen. Maar omdat het weer in onze omgeving vanaf nu voor een wat stabielere variant lijkt te kiezen, is de kans groot dat dat later in augustus wel gaat gebeuren. Volgende week daarover meer.
Maasafvoer blijft onverminderd laag
Het stroomgebied van de Maas ligt in een deel van West-Europa waar het al maandenlang erg droog is. Terwijl het grootste deel van Nederland vanaf juni met wisselvalliger weer te maken kreeg, bleef het ten zuiden van ons land opvallend droog. Dit gebied strekt zich ook uit over een groot deel van het stroomgebied van de Rijn, maar omdat de Rijn ook voor een belangrijk deel water ontvangt uit de Alpen, waar het vanaf juni wel flink natter is geworden, zijn de gevolgen voor de Rijn minder groot.
Het opvallende is dat het voor de Maas al het vierde jaar op rij is dat dit gebeurt. In een brede zone over Noord Frankrijk, Wallonië en een groot deel van Midden en Zuid Duitsland is het dan in de zomermaanden erg droog en omdat het stroomgebied van de Maas hier precies in ligt, zakt de afvoer dan ver weg. In 2018 strekte het droge gebied zich ook tot over de Alpen uit en had de Rijn er ook mee te maken, maar in de andere jaren bleef het aantal dagen met een lage afvoer bij de Rijn beperkt.
De Maasafvoer bij Maastricht is inmiddels tot ca 25 m3/s gezakt en dat is slechts één derde van de normale hoeveelheid begin augustus. Bij dergelijke lage afvoeren wordt het water tussen Luik en Maastricht ook zorgvuldige verdeeld over de Nederlandse en Belgische kanalen die daar ontspringen en de Maas zelf. Het water is nu ook zo schaars dat er soms te weinig water is om schepen te schutten bij de sluizen en er wordt dan ook zelfs water stroomopwaarts terug gepompt om toch voldoende water te hebben.
Voorlopig zal aan die situatie weinig veranderen, want het blijft droog en de komende week wordt het met de zeer hoge temperaturen zelfs nog wat extremer. Er is dan ook nog geen zicht op dat er een einde komt aan de periode met lage afvoeren. In de andere droge jaren duurde dit tot in september en soms zelfs nog langer voordat de situatie verbeterde. Dit jaar lijkt dat ook het geval te gaan worden.