Nat begin van de week en stijgende waterstanden, later droger
Het wordt een natte week met in Nederland 20 tot 30 mm regen, in de Belgische Ardennen tot 40 mm, de Duitse middelgebergten tot 60 mm en de Alpen zelfs tot 100 mm. Het wordt ook aanmerkelijk koeler met hogerop in de Alpen de eerste sneeuw van het winterseizoen. Er valt voldoende water om de rivieren te laten stijgen, maar voorlopig geen grote stijgingen. In het water bericht leest u die details.
Deze week ontbreekt de rubriek water in zicht.
Water van de week
Koele lucht verdrijft de warmte en rondom de grens veel regen.
Bijna heel Europa bevindt zich nu nog in de warme lucht die vanuit een zuidelijke richting over het continent wordt aangevoerd. Een klein lagedrukgebied dat de afgelopen dagen vanaf de Golf van Biskaje naar Engeland is getrokken, houdt deze stroming in stand. Het lagedrukgebied beweegt de komende dagen via Nederland naar Duitsland waardoor de stroming boven Nederland vanaf dinsdag naar het noordwesten gaat en er veel koelere lucht wordt aangevoerd.
Het lagedrukgebied beweegt dan verder richting de Alpen waardoor daar een bijzondere weersituatie gaat ontstaan. Rond het lagedrukgebied draait de lucht tegen de wijzers van de klok in, waardoor aan de oostkant warme lucht vanaf de Middellandse Zee wordt aangevoerd, terwijl aan de andere kant de koele lucht vanuit het noorden toestroomt.
Dit is een recept voor zeer veel neerslag, De weermodellen verwachten boven Oostenrijk en Noord-Italië hoeveelheden tot 300 mm en ook in Zwitserland en het zuiden van Duitsland kan zeer veel regen vallen; tot ca 150 mm. Het meeste water lijkt wel aan het stroomgebied van de Rijn voorbij te gaan en het zijn vooral de Donau en Noord-Italiaanse rivieren die de hoofdmoot te verwerken krijgen. Mogelijk levert dat zelfs flinke hoogwaters op die rivieren.
In de Rijn en helemaal in de Maas is erg geen kans op een wat grotere stijging van de waterstanden. Voor de ontwikkelingen in de Maas en de Rijn is in eerste instantie de hoeveelheid regen van belang die in de stroomgebieden valt als het lagedrukgebied vanaf maandag over Duitsland naar het zuiden trekt. Dat lijken geen uitzonderlijke hoeveelheden te worden en het zal in de loop van de week voor een bescheiden stijging zorgen van de rivieren.
Vanaf woensdag tot en met vrijdag kan dan zeer veel regen gaan vallen in de Alpen en het is vooral vanuit het oosten van Zwitserland dat de Rijn nog aardig wat water kan ontvangen. Maar het meeste daarvan zal eerst in de Bodensee worden opgeslagen en het zal daarom zeker geen hoogwater opleveren in de Rijn. Ondertussen is de rest van Noordwest-Europa in de koele noordwestelijke stroming terecht gekomen en daar zullen buien gaan vallen, maar die zullen geen grote hoeveelheden water brengen.
De instroom van koele lucht is mede zo sterk omdat zich op de Atlantische Oceaan een hogedrukgebied tot ver naar het noorden uitstrekt. Dit hogedrukgebied vormt later in de week een uitloper tot over onze omgeving, waardoor de luchtstroming boven de stroomgebieden weer uit het oosten gaat komen. Na het weekend wordt het daarom weer wat warmer en waarschijnlijk is het dan ook een paar dagen droog.
Hoe lang die weersituatie aanhoudt is nu nog niet te zeggen. Wat we wel weten is dat de hogedrukgebieden in onze omgeving het dit jaar nooit heel lang hebben uitgehouden, dus als wee daarop afgaan, zal ook deze droge periode niet heel lang duren.
Rijn stijgt naar 8,5 m (NAP), na volgend weekend mogelijk 9 m.
De afgelopen week bevond het stroomgebied van de Rijn zich in warme lucht. Maar wel onstabiele lucht en daardoor konden er soms forse regenbuien ontstaan. Dat was vorige week al wel voorzien maar ik had toen niet verwacht dat er voldoende regen zou vallen om de toen nog dalende waterstand in de Rijn alweer om te laten slaan in een stijging van enkele decimeters. Inmiddels is de stand weer tot boven de 8 m (NAP) gestegen.
De afvoer kwam niet lager dan 1250 m3/s; wat voorlopig ook de laagste afvoer tot nu toe van dit jaar is. De komende 2 tot 3 weken is de kans klein dat Rijn daar nog weer onder gaat zakken, want er is nog wel enige tijd voldoende water onderweg voor een hogere stand.
Vandaag stijgt de stand nog iets tot ongeveer 8,2 m (NAP) op maandag waarna er een lichte daling volgt tot iets boven de 8 m op donderdag. De dagen daarna komt het water aan van de regen die vanaf morgen in Duitsland gaat vallen en de stand bij Lobith kan dan stijgen naar ongeveer 8,5 m (NAP) in het volgend weekend; de afvoer daarbij bedraagt ongeveer 1600 m3/s.
Na volgend weekend kan de waterstand dan nog iets verder stijgen als het water uit de Alpen arriveert dat daar vanaf 13 september gaat vallen. Hoeveel de stand dan stijgt hangt van een aantal zaken af: ten eerste hoeveel regen er valt, ten tweede waar het in Zwitserland valt en welk deel daarvan in de Bodensee en andere Zwitserse meren wordt opgeslagen en als derde wat ondertussen de andere rivieren in Duitsland doen. Als die namelijk weer vrij snel dalen dan heft dat ongeveer de stijging op van het water dat uit Zwitserland onderweg is.
Zoals het er nu naar uitziet kan de stand bij Lobith in de week na het volgend weekend nog wat verder tot boven de 8,5 m (NAP) uitstijgen; misschien tot 9 m. Wat overeenkomt met een afvoer van ongeveer 1900 m3/s. Dat de waterstand nu weer wat omhooggaat wil nog niet zeggen dat de Rijn zijn laagste niveau van dit jaar heeft bereikt. Vorig jaar was er begin september ook een stijging, toen tot zelfs ruim boven de 9 m, maar daalde de Rijn later in de maand, na een paar weken droog, weer alsnog tot iets boven de 7 m halverwege oktober.
Maas kan later in de week stijgen naar circa 250 m3/s
Aan het begin van de week was de afvoer bij Maastricht tot ongeveer 75 m3/s. gezakt. Het buiige weer van de afgelopen dagen bracht ook in het stroomgebied van de Maas voldoende regen voor een stijging: eerst op 4 september tot ongeveer 100 m3/s en vandaag tot ongeveer 200 m3/s. Dit water is vooral afkomstig uit het zuiden van de Ardennen waar op vrijdag veel regen viel. Vanaf daar doet het water er altijd wat langer over dan als de regen aan de noordkant valt.
De 200 m3/s is een gemiddelde, want ondertussen waren er vanwege het stuwbeheer in Wallonië ook grote schommelingen in de hoeveelheid water die daar werd doorgelaten. Bij Maastricht liep de afvoer daardoor tot zelfs boven de 500 m3/s op, om daarna in een paar uur tijd weer te dalen naar slechts 30 m3/s. Het zal een soort van achtbaan zijn geweest voor mensen die op de Grensmaas aan het kanoën waren, want deze afvoerschommelingen zorgen daar voor wisselingen in de waterstand van tot wel 2 m.
Vandaag blijft het droog in het stroomgebied en daarom gaat de afvoer morgen weer wat naar beneden. Maandag kan er in de Ardennen wel wat regen vallen maar waarschijnlijk onvoldoende om de afvoer opnieuw te laten stijgen. De dinsdag verloopt ook droog waardoor de afvoer daarna weer tot tussen 100 en 150 m3/s kan dalen.
Woensdag wordt de natste dag van de week en tegen de noordkant van de Ardennen kan dan zo'n 20 tot 25 mm regen vallen. Dat is voldoende voor weer een stijging van de Maas en de kans is groot dat dan opnieuw de 200 m3/s wordt bereikt en misschien wel 300 m3/s.
Het blijft nog even afwachten want het soort lagedrukgebied dat de komende dagen over Duitsland naar het zuiden trekt is wel berucht om zijn grote hoeveelheid regen die eruit kan vallen. Het lijkt zelfs wel wat op het lagedrukgebied dat in juli 2021 voor extreem veel regen zorgde in Midden Duitsland; er viel toen 150-200 mm). Dat zal nu niet gebeuren want de herkomst van de lucht in het lagedrukgebied is nu anders en minder vochtig dan in 2021. De neerslagverwachtingen zijn met 25 mm in de Ardennen en 30-40 mm in Duitse Middelgebergten daarom flink kleiner dan toen.
Pas als het lagedrukgebied bij de Alpen aankomt en er lucht vanuit de Middellandse Zee wordt aangevoerd, kan er wel zo'n explosieve situatie ontstaan, waar extreem veel regen uit kan vallen met waarschijnlijk ook veel overlast. Maar ook dat is nog niet helemaal zeker want van dergelijke lagedrukgebieden blijft het een paar dagen van tevoren lastig te voorspellen wat de koers zal zijn. Dat bleek ook al afgelopen week al toen het lagedrukgebied nog bij Biskaje lag en de neerslagverwachting voor de komende dagen steeds weer veranderde. We zullen daarom ook deze week van dag tot dag moeten kijken hoe de neerslagmodellen de situatie inschatten.
Vanaf woensdag tot in het weekend kunnen er in het stroomgebied van de Maas nog wel buien vallen. Maar de neerslaghoeveelheden in deze koelere lucht zullen niet meer zo groot zijn. Ik verwacht daarom dat na het klein piekje op woensdag en donderdag de Maasafvoer later in de week weer zal gaan dalen.