Rijn bereikt morgen piekje van ca 12,75 m, Maas over hoogtepunt heen en daalt nu snel
Afgelopen week waren en een paar natte dagen en dat leverde meteen weer een hoogwatergolf op in zowel de Rijn als de Maas. De golf in de Maas is bij Maastricht alweer voorbij en bevindt zich nu bij Venlo; de Rijn stijgt nog tot en met morgenavond. De eerste helft van de komende week verloopt vrijwel droog zodat de waterstanden weer wat zullen dalen. Mogelijk dat in de tweede helft van de week nogmaals veel regen valt, waar vooral de Maas weer door kan stijgen. Op de Rijn heeft deze neerslag waarschijnlijk minder invloed. In het water bericht leest u de details.
In de rubriek Water Inzicht een blik op de afvoermeting van Maastricht tijdens het afgelopen hoogwater in de Maas
Water van de week
Voorlopig houdt het vrij natte weer nog even aan.
Lagedrukgebieden bepalen het weer in onze omgeving en in de stroomgebieden van de grote rivieren. Een groot lagedrukgebied met meerdere kernen strekt zich uit vanaf Schotland over de Noordzee tot in Polen. Ten noorden daarvan is het winters met in Scandinavië zeer lage temperaturen. Deze kou kan ons echter niet bereiken want de lagedrukgebieden vormen een soort van barrière waar de koude lucht niet langs kan.
De stroomgebieden van de Rijn en de Maas bevinden zich aan de zuidkant van de lagedrukgebieden en daar worden met een zachte zuidwestelijke stroming steeds weer regengebieden aangevoerd. Van 7 tot en met 9 februari viel er overvloedig regen met lokaal in de Middelgebergten zo'n 50 tot 60 mm. De meeste regen viel vrij noordelijk zodat de Ardennen en Midden Duitsland de meeste regen ontvingen. In het zuiden van Duitsland bleef de neerslag beperkt en in Zwitserland viel maar weinig neerslag; zodat de Alpen nog even moeten wachten op verse sneeuw.
Vanaf zaterdag is het al minder nat geworden en ook vandaag valt er op de meeste plekken maar een paar millimeter regen. Dat blijft zo op maandag en dinsdag, maar vanaf woensdag komt een lagedrukgebied dichterbij en dat kan opnieuw voor flinke neerslaghoeveelheden zorgen. Ook nu ligt de hoofdmoot van de regen boven België en het midden van Duitsland en krijgt de Maas weer relatief het meeste water te verwerken.
Deze verwachting is echter nog niet zeker, omdat de baan van zo'n lagedrukgebied een paar dagen van tevoren nog niet precies is de voorspellen. Mocht het weersysteem wat noordelijker of zuidelijker langstrekken dan gaat de meeste neerslag al aan de Ardennen voorbij.
Vanaf het komend weekend zou het dan eindelijk wat langer droog moeten gaan worden omdat zich een hogedrukgebied boven de oceaan ontwikkelt, dat lagedrukgebieden op afstand zal gaan houden. Nu was dit vorige week ook de verwachting; dat lage druk en de bijbehorende neerslag verdreven zou worden door hoge druk, maar het pakte uiteindelijk toch anders uit. Op zich is dat niet zo vreemd bij weersverwachtingen van meer dan een week vooruit; daarbij moet altijd een slag om de arm gehouden worden.
Rijn stijgt naar klein hoogwaterpiekje van circa 12,75 m (NAP).
De eerste helft van de afgelopen week daalde de Rijn nog naar een waterstand van ongeveer 10,5 m (NAP) om vanaf donderdag snel te gaan stijgen op de nadering van het water afkomstig van de vele neerslag die op 7 en 8 februari was gevallen. Voor de piek uit daalde de afvoer tot een laagste waarde van ca. 3.050 m3/s, nog steeds boven het langjarig gemiddelde dat in deze tijd van het jaar 2.800 m3/s bedraagt.
Vanwege deze nog relatief hoge beginstand, kon zich al snel weer een nieuwe hoogwater situatie in de Rijn ontwikkelen. Vooral op zaterdag toen het water uit de Moezel en andere Midden-Duitse zijrivieren arriveerde, steeg de stand bij Lobith snel. Inmiddels is de 12,5 m (NAP) bereikt en is de grootste stijging achter de rug.
Vanuit de Boven-Rijn moet het meeste water nog komen, maar de Moezel is inmiddels al weer aan het dalen en dat zorgt ervoor dat de waterstand vanaf Koblenz, ca 2 dagen stroomopwaarts van Lobith, nu al niet meer verder stijgt. Ook verder stroomafwaarts zijn de zijrivieren van de Rijn nu aan het dalen en daarom zal de waterstand de komende 24 tot 36 uur nog maar weinig stijgen.
De hoogste stand verwacht ik rond de 12,7 m (NAP) in de nacht van maandag op dinsdag. Dat is iets hoger dan ik in mijn hoogwaterbericht van donderdag nog verwachtte, toen ging ik uit van ongeveer 12,5 m (NAP) als maximum. De afvoer zal tijdens de piek uitkomen op ca 5.250 m3/s; ook wat hoger dan de 5.000 m3/s waar ik eerder vanuit ging.
Vanaf komende dinsdag verwacht ik dat de waterstand weer gaat zakken en de eerste dagen verloopt dat met zo'n 30 tot 40 cm per dag. Op donderdag 15/2 wordt dan de 12 m (NAP) weer onderschreden en op vrijdag of zaterdagochtend 17/2 de 11,5 m (NAP). Daarna zet de daling waarschijnlijk door en wordt rond maandag 19/2 de 11 m (NAP) onderschreden. De afvoer zal dan weer tot ca 3.500 m3/s zijn gedaald.
Wellicht duurt dat nog wat langer, wat afhankelijk is van de regen die mogelijk op 15 en 16 februari gaat vallen. Het stroomgebied van de Rijn lijkt daar minder van mee te krijgen dan de Maas, maar mocht dat anders uitvallen, dan levert dat wat extra water op en kan de waterstand rond 20/2 nog wat langer rond de 11 m (NAP) blijven schommelen. Op wat langere termijn ziet het er nu naar uit dat de waterstand wel verder daalt om na 20 februari ook richting de 10,5 m (NAP) te gaan; om dan misschien wel onder het langjarig gemiddelde uit te komen. Daarover volgende week meer.
Met een hoogste afvoer van ongeveer 5.250 m3/s maken we nu al de vijfde hoogwatergolf van dit winterseizoen mee die boven de 5000 m3/s uit stijgt. Dat is bijzonder want sinds 1900 is het pas twee keer eerder gebeurd dat er 5 van dergelijke hoogwatergolven waren; dat was in 1931 en in 2002. In 1931 kwam het zelfs tot 6 van dergelijke golven. Mogelijk dat dit jaar ook nog tot 6 golven komt, want ook in maart en soms in april zijn er nog wel afvoeren van boven de 5000 m3/s mogelijk.
Maas daalt de komende dagen snel; komend weekend mogelijk opnieuw stijgend.
Het neerslaggebied dat op 7 en 8 februari over het stroomgebied trok, bleef langdurig boven de Ardennen hangen en zorgde daar voor veel neerslag. Vrijwel alle grotere zijrivieren van de Maas, die in de Ardennen ontspringen, kregen met een hoge afvoer te maken en dat zorgde ervoor dat de Maas snel steeg. Terwijl de afvoer op 7 februari in de ochtend nog maar 400 m3/s bedroeg, bereikte twee dagen later in de avond al de hoogste afvoer van ongeveer 1550 m3/s.
In mijn hoogwaterbericht van vrijdag j.l. ging ik ervan uit dat deze hoge afvoer nog wel even aan zou houden omdat zowel voor de nacht van vrijdag op zaterdag als van zaterdag op zondag nog aardig wat regen werd verwacht in Ardennen. Dat viel uiteindelijk mee en het bleef op beide dagen bij zo'n 5 mm, wat onvoldoende is om de afvoer voldoende aan te vullen om verder te kunnen stijgen.
Met name aan de noordkant van de Ardennen viel bijna geen regen meer en de Ourthe ging vanaf vrijdagavond al snel weer zakken. Daarom daalde op zaterdag ook de afvoer van de Maas en deze daling zet zich nu door. Vanuit Frankrijk stijgt de afvoer in de Boven-Maas nog wel licht, maar omdat er de komende 3 tot 4 dagen maar weinig regen wordt verwacht, zullen de zijrivieren vanuit de Ardennen veel sneller dalen en deze stijging daarmee ruimschoots opheffen.
In de loop van maandag wordt bij Maastricht de 1000 m3/s onderschreden en op woensdag 14 februari de 750 m3/s. Ook daarna zette de daling nog door tot op vrijdag een afvoer tussen de 500 en 600 m3/s wordt bereikt. Op vrijdag komt dan mogelijk een regengebied langdurig stil te hangen boven de Ardennen, wat in de loop van die dag en zaterdag opnieuw voor een stijging kan zorgen.
Afgaande op de huidige neerslagverwachting is een stijging tot 1000 m3/s weer mogelijk. Dit is echter nog onzeker omdat het zo lang van tevoren nog moeilijk is om precies te bepalen waar de meeste regen gaat vallen. Later in de week is hier meer over te zeggen.
Vanaf zaterdag 17 februari gaat de waterstand weer (verder) dalen en omdat het er nu naar uitziet dat het zeker een dag of 5 droog blijft zal die daling ook wel even doorzetten. Een nieuwe stijging lijkt er dan niet weer in te zitten; maar ook dat blijft natuurlijk nog afwachten.
water inzicht
Afvoermeting bij Maastricht verloopt vreemd tijdens het hoogwater van 9/2
Het meetpunt bij Maastricht (St Pieter) is voor de Maas het meetstation waar de Maasafvoer aan wordt bepaald en in mijn berichten ga ik altijd van dit station uit.. Via waterinfo.nl is dit punt voor iedereen te raadplegen. De afgelopen week leek er echter iets mis te zijn met de meting. Aan de hand van de grafiek hieronder laat ik zien wat er gebeurde.
Eijsden afvoer vgl met St Pieter.jpg
De blauwe lijn laat het verloop van de afvoer bij St Pieter zijn en ik heb daar de afvoer van Eijsden, dat ca 10 km stroomopwaarts ligt, er overheen gelegd (de rode lijn). De beide lijnen liggen steeds vrijwel over elkaar heen, maar er ontstaat een afwijking vanaf de middag van 8 februari. Vanaf dat moment stijgt de afvoer bij Eijsden ineens sneller dan bij Maastricht, met een verschil van zo'n 50 m3/s. De meting van Maastricht laat ook een paar opvallende sprongen omhoog en omlaag zien.
Meestal is de afvoermeting bij Eijsden wel ongeveer vergelijkbaar met die van Maastricht, maar nu lijkt er op een van de stations wat mis te zijn. Op het eerste gezicht is de afvoermeting van St Pieter niet helemaal correct is verlopen rondom de hoogste stand. Waarschijnlijk is deze daarom in werkelijkheid wat hoger is geweest dan de ca 1500 m3/s waar St Pieter inu op uit komt. In werkelijkheid is het waarschijnlijk tussen de 1550 en 1575 m3/s geweest.
Mogelijk heeft de meetfout te maken met het stuwbeheer bij Borgharen. Dit is de stuw waar het in januari zo mis ging bij de overlaat. Die overlaat is nu voorlopig afgesloten, maar de stuw, waar alle problemen mee begonnen, werkt nog steeds niet goed. Een van de 4 schuiven kan niet open en daarom kan het water bij hoge afvoeren niet goed via de stuw doorstromen. Het gevolg is dat de waterstand bovenstrooms van de stuw hoger oploopt dan gewoonlijk.
Dat was deze keer ook were het geval en in de loop van 8 februari was dat merkaar aan de waterstanden bij de stuw. Deze afwijking is vanaf dan ook merkbaar bij St Pieter en heeft mogelijk ook de afvoermeting beïnvloed. Maar het kan ook zijn dat er een tak onder de afvoermeter vast is komen te zitten, want dat is in het verleden ook wel eens gebeurd. Misschien kan RWS er eens naar kijken, voor de statistieken is het fijn om de juiste waarde te hebben.