Vooral Maas kan komende dagen stijgen, Rijn volgt later
Vooral voor de Maas is de situatie voor de komende dagen er een om in de gaten te houden. Dinsdag trekt een uitdiepend lagedrukgebiedje over het noorden van Frankrijk naar het oosten en dat zorgt voor veel regen in de Ardennen. Vooral de Maas kan hierdoor flink stijgen naar een piek op woensdag of donderdag. De Rijn stijgt eerst nog naar een kleine piek op maandag en zal later in de week verder stijgen vanwege de regen die het lagedrukgebied in het stroomgebied van de Moezel brengt. In het waterbericht leest u meer gedetailleerd wat de rivieren de komende week te wachten staat.
Vanwege de wat uitgebreidere water-verwachting wordt de terugblik op de Maas over 2021 in de rubriek Water Inzicht een weekje uitgesteld.
water van de week
Lagedrukgebied brengt vanaf maandagavond veel regen in de Ardennen en het noorden van Frankrijk
Vorige week schreef ik in mijn bericht al dat er een kans was dat een lagedrukgebied op 3 of 4/1 mogelijk flink wat neerslag zou gaan brengen in de stroomgebieden. De koers van dit weersysteem was toen echter nog onduidelijk. Gedurende de week gaven de weermodellen aan dat het lagedrukgebied over het noorden van Frankrijk naar het oosten zou trekken, maar leek het met de neerslaghoeveelheden nog wel mee te vallen.
Inmiddels zijn de verwachte neerslaghoeveelheden echter flink naar boven bijgesteld en is de situatie met name voor de Maas spannender geworden. Lokaal kan er in de Ardennen en de Eiffel op maandagavond en dinsdag overdag tot meer dan 6 cm regen vallen (zie kaart hieronder). Vooral de dinsdag regent het de hele dag gestaag door met neerslagintensiteiten die soms oplopen tot 3 of 4 mm/uur.
Schermafbeelding 2022-01-02 om 12.44.31.png
De lucht wordt aangevoerd vanuit het zuidwesten en de meeste regen valt daarom tegen de zuidzijde van de Ardennen. In het stroomgebied van de Semois en Chiers kan zelfs meer dan 8 cm regen vallen. Voor de winter zijn dit erg grote hoeveelheden en dit zal daarom leiden tot een flinke stijging van de Maasafvoer. Eerder schreef ik via Twitter dat 750 m3/s mogelijk zou zijn, maar als er inderdaad zoveel regen valt, zal het daar zeker boven komen.
In het stroomgebied van de Rijn krijgen vooral de Vogezen en de Eiffel met veel neerslag te maken, waardoor met name de Moezel flink zal stijgen. Verder naar het zuiden in Duitsland en de Alpen wordt nu niet zoveel regen meer verwacht en de Bovenrijn zal daarom nog maar nauwelijks stijgen als gevolg van de regen die het lagedrukgebied brengt.
Woensdag 5/1 is het lagedrukgebied al weer over Duitsland weggetrokken en nadert vanuit het westen een rug van hogedruk. De wind draait wat meer naar westelijke tot noordwestelijke richtingen en daarmee worden nog enkele buien aangevoerd. De regenhoeveelheden blijven dan beperkt tot enkele millimeters.
De rug van hogedruk trekt ook snel verder en vanaf vrijdag 7/1 naderen nieuwe neerslagzones vanuit het westen. Deze horen bij een groot lagedrukgebied dat vanaf de Atlantische Oceaan naar de noordelijke Noordzee trekt. Van vrijdag t/m zondag bepaalt dit lagedrukgebied het weer in de stroomgebieden en er wordt opnieuw aardig wat neerslag verwacht, maar een uitschieter zoals dinsdag in de Ardennen zit daar niet bij.
De lucht die mee wordt gevoerd is dan een stuk koeler en daarom zal de neerslag in de Middelgebergten, boven de 200 tot 300 m, vooral als sneeuw vallen. De aanvoer van water naar de rivieren zal daarom flink minder zijn dan aanstaande maandag en dinsdag.
Het lagedrukgebied boven de noordelijke Noordzee lost volgens de weermodellen na het komend weekend langzaam op en vanaf maandag 10/1 is de kans groot dat hogedrukgebieden meer invloed op ons weer gaan krijgen. Nog niet duidelijk is of de hogedruk ten noorden van ons komt te liggen, waardoor de wind meer oostelijk zal worden of dat het hogedrukgebied zich boven Midden Europa nestelt en de wind zuidwestelijk blijft. In beide gevallen ziet het er echter naar uit dat de kans op neerslag sterk afneemt en een drogere periode aanbreekt.
Samengevat: maandag en dinsdag wordt veel regen verwacht in de Ardennen en aangrenzende delen van Frankrijk en Duitsland. Dit kan voor een sterke stijging van de Maasafvoer zorgen. De Rijn volgt later, maar stijgt minder snel en hoog. Vanaf woensdag 5/1 wordt het een paar dagen droog, maar vanaf vrijdag 7 t/m zondag 9/1 staat nieuwe neerslag op het programma. Dat zal in de Middelgebergten vooral sneeuw zijn, zodat de kans op een verdere stijging van de rivierafvoeren klein is. Na het komend weekend wordt het waarschijnlijk ook een wat langere periode droog en neemt de kans op hoogwater verder af.
Rijn stijgt eerst naar piekje van ca 11,3 m, later in de week naar ca 11,6 m
De Rijn is al enkele dagen aan het stijgen vanwege de neerslag die na de kerstdagen is gevallen. Op dit moment is de stijging vooral afkomstig van water uit de Moezel en vanaf morgen arriveert ook het extra water uit de Bovenrijn. De hoogste stand verwacht ik morgen rond het middaguur met een stand bij Lobith van ca 11,25 m +NAP. De afvoer bedraagt dan ca 3.700 m3/s.
Terwijl de aanvoer vanuit de Bovenrijn de komende dagen langzaam toeneemt, neemt die vanuit de Moezel weer langzaam af en omdat de daling van de Moezel gaandeweg wat versnelt, zal de waterstand bij Lobith vanaf maandagmiddag ook weer iets gaan dalen. Veel zal dat niet zijn, want dinsdag valt er veel regen in het midden van Duitsland en het eerste water daarvan kan al op woensdag bij Lobith aankomen.
De waterstand bij Lobith zal dan nog steeds boven de 11 m staan en gaat daarna weer wat omhoog. Nu zijn de rollen in Duitsland echter omgekeerd: de Moezel gaat vanaf woensdag flink stijgen, maar de aanvoer vanuit de Bovenrijn neemt dan juist weer wat af, wat de stijging deels compenseert. Ik verwachtechter dat de Moezel sterker zal stijgen en daardoor zal vanaf donderdag ook bij Lobith de waterstand weer verder en sneller omhoog gaan.
De verwachting is dat de neerslag op dinsdag en woensdag in het zuiden van Duitsland en Zwitserland beperkt blijft en daarom zal de Bovenrijn dit maal niet of maar weinig stijgen. De hoogste stand bij Lobith wordt daarom vooral bepaald door de extra aanvoer vanuit de Moezel en enkele kleinere zijrivieren die vanaf Koblenz in de Rijn uitmonden.
De hoogste stand bij Lobith verwacht ik op vrijdag 7 of zaterdag 8/1. Op grond van de huidige neerslagverwachtingen is een stand mogelijk tussen de 11,5 en 11,75 m+NAP en de afvoer bedraagt dan ongeveer 4.000 m3/s. De neerslag moet echter nog vallen, dus is deze verwachting nog met een slag om de arm. Zodra woensdag duidelijk is hoeveel regen er gevallen is, is een nauwkeurigere verwachting mogelijk.
Na het passeren van de piek op 7 of 8/1 gaat de waterstand bij Lobith waarschijnlijk weer omlaag. In het weekend van 8 en 9/1 wordt nog wel nieuwe neerslag verwacht, maar dat zal in de Middelgebergten vooral sneeuw zijn en daardoor zal er dan weinig extra water beschikbaar komen voor de Rijn. Daarbij ziet het er naar uit dat vanaf 10/1 het een wat langere periode droog wordt, waardoor de waterstanden ook wat langer kunnen gaan dalen. Zoals het er nu naar uitziet zal de waterstand in de week vanaf 10/1 daarom weer dalen naar eerst 11 m en later 10,5 m.
Maas stijgt tot boven de 1000 m3/s, mogelijk tot 1500 m3/s.
De intensieve regenval op dinsdag zal voor een flinke stijging zorgen in de Maas. De afvoer bedraagt op dit moment bij Maastricht ca 450 m3/s. Morgen daalt de afvoer nog iets, maar vanaf maandagavond al zet dan een nieuwe stijging in. De hoeveelheid regen die verwacht wordt is voldoende voor een stijging tot boven de 1000 m3/s.
De meeste regen valt aan de zuidkant van de Ardennen en via de Semois, Chiers en Viroin wordt dit water afgevoerd naar de Maas. Uit deze zijrivieren is het water wat langer onderweg dan vanuit de meer noordelijk gelegen Ourthe en Sambre: vanuit de Semois ongeveer 1 dag en vanuit de Chiers 1,5 dag. De snelle stijging verwacht ik daarom pas op dinsdag. Met name de vrij hoge neerslagintensiteit gedurende een deel van de dinsdag zal voor een snelle toename van de afvoer zorgen. In de rest van de Ardennen kan vooral op dinsdag ook flink wat regen vallen, waardoor de Ourthe en Sambre later ook gaan stijgen.
Alles bij elkaar kan de neerslag voor circa 750 tot misschien wel 1000 m3/s extra water zorgen in de Maas. Bovenop de huidige 450 m3/s is dan 1200 tot 1500 m3/s mogelijk. Een dergelijke afvoer komt jaarlijks gemiddeld één of twee keer voor en is voldoende om lagere delen van de Maas-uiterwaarden te laten overstromen. Ter vergelijking de hoogste afvoer tijdens het zomerhoogwater bedroeg meer dan 3000 m3/s.
De regen moet nog wel gaan vallen, dus is deze verwachting nog onder voorbehoud. Als duidelijk is hoeveel regen er gevallen is, dan is een meer nauwkeurige verwachting mogelijk. De hoogste stand verwacht ik op woensdag aan het eind van de dag of op donderdag.
Vanaf donderdag zal de afvoer weer gaan dalen. Op vrijdag wordt wel weer neerslag verwacht, maar dat zal in de Ardennen hoofdzakelijk sneeuw zijn. De bijdrage aan de Maasafvoer van deze neerslag is daarom lang niet zo groot als tijdens de regenval op dinsdag. Een nieuwe stijging na vrijdag is daarom niet te verwachten en waarschijnlijk zet de daling ook in het weekend door, of stabiliseert de afvoer begin volgende week enige dagen rond de 750 m3/s.
Samengevat is er na intensieve regenval op dinsdag een kleine hoogwatergolf mogelijk in de Maas op woensdag of donderdag met een afvoer tussen de 1000 en mogelijk 1500 m3/s. Vanaf donderdag weer een dalende afvoer. Neerslag in het weekend zal vooral als sneeuw vallen en daarom is de kans op een nieuwe stijging in het weekend klein. Na het weekend wordt het waarschijnlijk langere tijd droog en zullen de afvoeren verder dalen.
Een volgend bericht kunt u al dinsdag of woensdag aanstaande verwachten als meer bekend is over de neerslag in met name het stroomgebied van de Maas.