U bent hier

vrijdag 5 januari 2018

Regenrijke periode voorbij, Rijn stijgt nog sterk, Maas heeft hoogste punt bereikt

Gisteren was er de lang verwachte periode van extreme neerslag. De weermodellen hadden een week geleden al aangekondigd dat het in de loop van deze week tot extreme neerslag kon komen. Het exacte moment en de precieze plaats was toen nog niet duidelijk. Uiteindelijk is het gisteren gebeurd, in een brede zone over Oost Frankrijk, Zuid Duitsland en het noorden van Zwitserland. Vooral de heuvels van het Zwarte Woud en de Vogezen vingen veel neerslag op. Het meeste viel in de buurt van de Feldberg, het hoogste punt van het Zwarte Woud, waar 13,5 cm regen viel. Vooral bijzonder was dat het allemaal regen was, normaal valt op die hoogte in januari sneeuw.

De regenzone is gisteravond naar het ooosten weggetrokken en inmiddels is al een nieuwe vanaf de Atlantische Ocaan gearriveert, maar deze is wat minder actief en ligtiets noordelijker. Hij brengt alleen in het stroomgebied van de Moezel nog wat neerslag maar geen grote hoeveelheden. Zaterdag en zondag passeren ook nog kleinere neerslagzones, maar die hebben ook weinig invloed meer op de afvoer in de rivieren. Na het weekend breekt een droge en wat koudere periode aan, wat de rivieren de tijd geeft om weer te gaan dalen.

Voorlopig ziet het er naar uit dat de droger periode de hele volgende week aanhoudt. De daling van de rivieren zal daarom zeker een week aanhouden. Maar voordat het zover is moeten de pieken nog komen. 

Rijn stijgt nog tot volgende week dinsdag en bereikt dan een piek van ca 14,75 m

De extreme regen van gisteren in Zuid Duitsland heeft de Bovenrijn vandaag sterk laten stijgen. De beken in het Zwarte Woud reageren altijd heel snel op regenval en inmiddels zijn de hoogwatergolven uit deze beken al in de Rijn aangekomen. Bij Mannheim waar de Neckar in de Bovenrijn uitmondt, is de afvoer sinds gisteren dan ook zeer sterk gestegen en wordt morgenvroeg de piek verwacht. Al dit extra water zal nog afgevoerd moeten worden naar Nederland, waar het over ca 4 dagen arriveert.

Nu de meeste regen gevallen is en al het water in de rivieren zit, wordt het makkelijker om uiteindelijke stand bij Lobith te berekenen. Daarom is het belangrijk om na te gaan wat de ontwikkelingen zijn in de andere zijrivieren van de Rijn die de hoogwatergolf uit de Bovenrijn verder stroomafwaarts tegenkomt. 

De Moezel, de belangrijkse zijrivier, heeft gisteren vooral in de bovenloop in Frankrijk extra water te verwerken gekregen. Dit water is nu onderweg naar Trier in Duitsland, waar het samenvloeit met het water uit de Eifel en de Ardennen. In die gebieden is de afvoer nu echter al weer wat gaan dalen, omdat er gisteren maar weinig regen is gevallen en daarom zal de hoogwaterpiek bij Trier vanavond al optreden. Deze Moezelpiek is dan morgenvroeg bij Koblenz in de Rijn, ruim voor de piek uit de Bovenrijn, die daar pas op maandag arriveert. Het is nu nog niet duidelijk hoe snel de Moezel na het passeren van de piek gaat dalen en in hoeverre dat de stijging door de grote extra toevoer vanuit de Bovenrijn compenseert. 

Ook de andere zijbeken die in Midden en Noord Duitsland in de Rijn uitmonden, stroomafwaarts van Koblenz, zijn inmiddels al weer gaan dalen; er is daar gisteren nauwelijks regen gevallen. In hoeverre de aanzwellende waterstroom vanuit de Bovenrijn al deze dalende afvoeren uit de zijrivieren kan compenseren is nog moeilijk te zeggen. Vooral de invloed van de Moezel, als grootste zijrivier is daarbij belangrijk. Ik ga er nu vanuit dat de Moezel nog lang hoog zal blijven en dat de waterstand bij Lobith door kan stijgen tot ca 14,75 m. 

Het verloop van de waterstand bij Lobith verwacht ik als volgt: op dit moment is de stand ca 13,3 m, zaterdagochtend verwacht ik 13,65 m, in de nacht van zaterdag op zondag wordt dan de 14 m overschreden en maandag in de loop van de dag wordt de 14,5 m bereikt. Daarna stijgt het nog langzaam verder tot de piek op dinsdag op 14,75 m.   

Maas bereikt vandaag haar hoogste peil, bij een afvoer van ca 1450 m3/s.

De Maas viel gisteren buiten de boot toen in Midden Europa extreem veel regen viel. Alleen het Franse deel van het stroomgebied en de zuidelijke Ardennen vingen nog voldoende regen op om de afvoeren daar nog iets te laten stijgen, maar de andere zijbeken van de Maas bleven stabiel of daalden licht. De afvoer in Zuid Limburg schommelde vandaag daardoor de hele dag rond de 1350 m3/s. Het is geen vlak verloop in de afvoer, maar er zijn soms schommelingen tot wel 100 m3/s groot. Deze zijn afkomstig van het beheer van de stuwen in Wallonie en hebben niet te maken met een werkelijke toe- of afname van de afvoer. 

Vanuit Frankrijk neemt de afvoer vanavond nog heel licht toe, maar omdat de Ourthe licht daalt, zal de afvoer in Nederland niet verder meer stijgen. Morgen wordt nog wel regen verwacht in de Ardennen. Niet voldoende om de afvoer te laten stijgen, maar wel om hem ongeveer op dit niveau te houden. Omdat het vanaf zondag meerdere dagen droog wordt, zal de afvoer zondag nog rond de 1350 m3/s blijven, maar daarna gaan dalen. Op dinsdag verwacht ik dat de afvoer weer onder de 1000 m3/s zal komen. 

Zijn deze waterstanden en afvoeren extreem

De afvoeren die nu optreden in de rivieren zijn zeker niet extreem. Het zijn normale hoogwaters die veel vaker voorkomen. Zo komt een afvoer van ca 1450 m3/s in de Maas gemiddeld een maal in de 1 tot 1,5 jaar voor. Pas bij een afvoer van 2000 m3/s, wat eens in de ca 7 jaar voorkomt, kun j, sprek,n van een groot hoogwater en bij een afvoer van 2750 m3/s, wat eens in de ca 25 jaar optreedt van een extreem hoogwater. De waterkeringen langs de Maas zijn trouwens berekend op afvoeren van ca 3800 m3/s; de veiligheid is bij het huidige hoogwater dan ook nergens in het geding.

Bij de Rijn komt een waterstand van 14,75 m bij Lobith ca eens in de 3 jaar voor. Ook dat is dus niet heel bijzonder. Voor een groot hoogwater moet de stand daar stijgen tot 15,75 m en voor een extreem hoogwater tot 16,5 m. 

Wat wel bijzonder is, is dat er de laatste jaren maar weinig hoogwaters zijn geweest. Na een periode van 10 jaar met veel hoogwaters tussen 1993 en 2003 was het nu al 15 jaar erg rustig in het rivierengebied. Alleen in 2011 was er een hoogwater waaarbij de 14,5 m werd overschreden (nl 15,15 m), maar alle andere jaren bleef het daar vaak ver onder. Sinds in 1901 met het meten is begonnen bij Lobith, is er niet eerder een zo lange periode geweest met maar zo weinig hoogwaters. Misschien dat dit hoogwater de eerste weer is een reeks van meer. Maar daarover is op voorhand weinig te zeggen.

tags