Vrijwel droge week in de stroomgebieden en dalende waterstanden
De waterstanden in de rivieren zijn nog relatief hoog, maar de komende week wordt weinig neerslag verwacht en kunnen ze voor het eerst sinds lange tijd dalen naar het gemiddelde voor deze tijd van het jaar. Of hiermee een langere dalende trend wordt ingezet is nu nog niet te zeggen, want vanaf volgend weekend zou het opnieuw natter kunnen worden. In het waterbericht leest u de details.
De rubriek Water Inzicht ontbreekt deze week; wel in de bijdragen over Rijn en Maas een korte terugblik op de maand juli.
Water van de week
Lagedrukgebied bepaalt het weer, maar ligt te ver weg voor veel nattigheid
Een groot lagedrukgebied tussen IJsland en Schotland bepaalt het weer in Nederland en de stroomgebieden. Het ligt vrij ver weg, en boven midden Europa is de luchtdruk ook vrij hoog, dus is de invloed niet heel groot. Het zorgt de komende week voor een afwisseling van warme dagen als de wind meer zuidelijk is en wat koeler weer als de wind meer westelijk is. Op de overgangsdagen vallen er dan buien, maar de hoeveelheden lijken voorlopig niet groot te worden vanwege de hoge druk boven Midden-Europa.
Vanaf het komend weekend trekt het lagedrukgebied naar het noordoosten weg en dan wordt het onduidelijk wat er gaat gebeuren. Het is mogelijk dat een lagedrukgebied vanuit Spanje via Frankrijk naar Midden-Europa trekt en opnieuw voor een opleving van de buiigheid zal gaan zorgen, maar er is ook een kans dat zich opnieuw een groot lagedrukgebied boven de noordelijke Atlantische Oceaan ontwikkelt, waardoor we een herhaling krijgen van het weer dat voor de komende week wordt verwacht, met minder neerslag. We kunnen daarom met enige zekerheid niet verder dan ongeveer een week vooruitkijken.
De afgelopen week was wat het weer betreft een bijzondere week omdat een klein lagedrukgebied net ten zuiden van Nederland langs, over België, Noord Frankrijk en Duitsland naar het oosten trok. Het bracht lokaal zeer grote hoeveelheden neerslag tot meer dan 100 mm in een paar uur tijd en er waren zelfs uitschieters tot 170 mm. Dat zijn hoeveelheden die normaal in twee maanden tijd vallen.
De kaart hierna laat de neerslaghoeveelheden zien van 31/7 t/m 2/8. In paars en lila zijn de uitschieters te zien. Het ging om buien waarbij de grootste hoeveelheden vaak heel lokaal vallen en het een paar kilometer verderop zelfs droog kan blijven. Omdat het lagedrukgebied ten zuiden langs trok, bleef Nederland, op Limburg na, grotendeels buiten schot.
Schermafbeelding 2024-08-04 om 11.47.28.png
In het Oosten van Frankrijk in de omgeving van Epinal zien we een aantal plekken waar veel regen viel en ook net buiten de kaart is daar veel regen gevallen. De Madon, een kleine zijrivier van de Moezel steeg daar in enkele uren tijd van een paar kubieke meter per seconde naar meer dan 200 m³/s met als gevolg grote overstromingen van enkele dorpen langs de rivier. Ook in het stroomgebied van de Main bij Nürnberg viel heel veel neerslag en net buiten het stroomgebied van de Rijn in de omgeving van Kassel.
Een duidelijk patroon is er in de neerslaghoeveelheden niet te zien, het is maar net waar de grootste buien ontstonden dat de meeste neerslag viel. Midden tussen de plaatsen met de meeste neerslag waren er ook gebieden waar bijna niets viel, zoals in de omgeving van Frankfurt. De buien die in deze twee dagen vielen, brachten voldoende water in de stroomgebieden om zowel de Rijn als de Maas weer wat te laten stijgen. Het golfje in de Rijn is nog onderweg, dat in de Maas is net voorbij.
Vandaag, zondag, vallen er nog een paar buien in de Ardennen, Midden Duitsland en de Alpen, daarna volgen twee droge dagen voordat woensdag een nieuw gebied met buien van west naar oost overtrekt. Omdat de luchtdruk in Midden-Europa dan vrij hoog is, lijken de neerslaghoeveelheden mee te gaan vallen. In Nederland is er wel kans op een aantal forse regenbuien.
De donderdag en vrijdag verlopen weer droog in de stroomgebieden maar vanaf zaterdag kan het weer opnieuw omslaan. Het is nu nog niet duidelijk of het dan om een paar wat nattere dagen gaat, waarna het opnieuw droog wordt of dat er een nieuw lagedrukgebied vanuit het zuidwesten over de stroomgebieden gaat trekken met mogelijk juist grote hoeveelheden neerslag; volgende week daarover meer.
Rijn stijgt eerst naar 9,5 m, daarna dalend tot onder de 9 m
De gemiddelde afvoer van de Rijn in juli bedroeg bijna 2750 m3/s en was daarmee ruim 30% hoger dan het langjarig gemiddelde. De waterstand daarbij bedroeg ongeveer 10 m (NAP) en was circa 70 cm hoger dan gemiddeld. Vooral in het begin van de maand waren de afvoeren nog hoog, maar in de tweede helft zakten ze wel flink. In delen van het stroomgebied verliep juli, ondanks de buien, namelijk vrij droog waardoor de afvoer deze week daalde tot ongeveer 2100 m³/s, met daarbij een waterstand van net boven de 9 m.
Het was niet overal droog en zoals ik hierboven al schreef, brachten zware buien met name in het stroomgebied van de Moezel voldoende regen voor een relatief hoge afvoer. Ook de afgelopen week was het raak en het water van deze buien bereikt vanaf vandaag Lobith en zorgt voor een stijging van ca 40 cm naar ongeveer 9,5 m (NAP) op dinsdag. De afvoer zal dan weer tot ongeveer 2400 m³/s zijn gestegen.
Omdat er de hele week weinig regen wordt verwacht zal de waterstand vanaf dinsdag wel flink gaan dalen. Dagelijks kan het zo'n 15 tot 20 cm van de stand afgaan en ik verwacht dat op vrijdag de 9 m (NAP) wordt onderschreden en dat de afvoer dan onder de 2000 m³/s daalt.
Dat is dan voor het eerst sinds november vorig jaar dat deze waarde wordt onderschreden, wat een zeldzaam lange periode is. Doorgaans zakt de afvoer namelijk ook in het voorjaar bij de Rijn zo nu en dan wel enige tijd onder de 2000 m³/s.
Het hangt van de neerslag in het komend weekend af wat er daarna gaat gebeuren. Voorlopig lijkt de kans het grootst dat er in het weekend en daarna niet veel regen gaat vallen en dat de waterstand na het weekend verder kan dalen en mogelijk dat half augustus ook de 8,5 m (NAP) in zicht komt bij Lobith. Maar er is ook een kans dat er vanaf volgend weekend juist weer veel buien gaan vallen en in dat geval ziet het er naar uit dat de Rijn weer terug kan veren naar naar een stand boven de 9 m.
Tot nu toe koos het weer steeds voor de meest natte variant en dat is ook de reden dat de waterstanden al het hele jaar zo hoog zijn gebleven. Maar er komt een moment dat het weer overgaat op een wat droger scenario en de kans lijkt toch wel wat groter dat augustus zich in die richting zal ontwikkelen. Volgende week is hierover meer te zeggen.
Maas daalt de hele komende week, naar ca 125 m3/s.
Het kleine lagedrukgebied zorgde in de Ardennen voor zware buien en dat leverde een opvallende stijging op van de Maas naar ca 250 m3/s op 3 augustus. Dat lijkt niet zoveel, maar voor deze tijd van het jaar is het aan de hoge kant. Begin augustus is de afvoer van de Maas namelijk gemiddeld op zijn laagst, met ongeveer 100 m3/s en uitschieters naar boven komen in deze periode van het jaar ook vrijwel niet voor.
Zo is de afvoer in deze tijd van het jaar, sinds de metingen in 1911 zijn begonnen, nog maar een keer of 5 tot boven de 250 m³/s gestegen. Opvallend is dat dit ook vorig jaar in deze tijd van het jaar is gebeurd en 3 jaar geleden in 2021 hadden we het uitzonderlijke hoge water kort daarvoor in juli, waarbij de afvoer zelfs tot boven de 3000 m3/s steeg. Vanwege de zwaardere buien die tegenwoordig in juli en augustus vallen lijkt de Maas gevoeliger geworden voor zomerse afvoerpieken.
De komende week zal hier echter even geen sprake van zijn want er volgen een aantal droge dagen en alleen op woensdag zou er wat regen kunnen vallen. De afvoer gaat daarom, na het piekje van gisteren, weer snel naar beneden en zal vanaf morgen alweer onder de 150 m3/s zijn gezakt. Daarna zet de daling langzaam door tot ongeveer 125 m3/s aan het eind van de week.
Vervolgens hangt het af van het weer in het weekend of de daling doorzet of dat er een nieuwe buiige periode aanbreekt met opnieuw enkele pieken in het afvoerpatroon. Op dit moment is nog onduidelijk wat het gaat worden.
De gemiddelde afvoer van de Maas bedroeg in juli bij Maastricht ongeveer 160 m³/s, wat ruim 40% meer is dan het langjarig gemiddelde. Net als bij de Rijn had de Maas dus een opvallend hoge afvoer. Waar de 3 zomermaanden de afgelopen jaren vaak een relatief lage afvoer lieten zien is er dit jaar dus juist sprake van een hoge afvoer.
Niet toevallig valt dit samen met een jaar dat de Atlantische Oceaan erg warm is, waardoor relatief veel water verdampt en er meer vocht in de lucht zit dan gemiddeld. Nu is alleen meer vocht in de lucht nog niet voldoende want die lucht moet ook nog vanaf de plaats waar hij verdampt onze kant opgevoerd worden. Het bijzondere is dat de stroming al sinds vorig jaar zomer vanaf de Atlantische Oceaan naar West-Europa is gericht, waarmee de vochtige lucht onze kant op wordt gevoerd.
Alleen vorig jaar september en dit jaar maart was het even wat droger, maar de rest van de tijd was het een komen en gaan van neerslaggebieden. Het is de vraag wanneer dit weerpatroon om zal slaan, want dat gaat vast een keer gebeuren, maar voorlopig blijkt het heel hardnekkig te zijn.