zondag 29 januari 2017
Verandering op komst
Het hogedrukgebied dat wekenlang ons weer bepaalde, is naar het oosten weggetrokken en ligt nu boven Oekraïne. Voorlopig keert het niet terug en daarom kunnen vanaf nu enkele lage drukgebieden met regen vanaf de Atlantische Oceaan de stroomgebieden van Rijn en Maas bereiken.
In de komende nacht van zondag op maandag dringt meteen al een actief neerslaggebied door tot aan de Alpen. Er stroomt ook een portie warme lucht met mee, zodat het tot boven de 1500 m gaat dooien. Het gevolg is dat alle sneeuw, die nu nog in de Ardennen en in Midden en Zuid Duitsland ligt, zal smelten. Dat levert dan samen met de neerslag een eerste flinke hoeveelheid water op in zowel de Maas als de Rijn. Hierdoor komt alvast een einde aan de lage afvoeren en waterstanden.
Dinsdag t/m vrijdag verlopen dan niet helemaal droog, maar er valt niet voldoende neerslag om de waterstanden verder te doen stijgen. Maar op wat langere termijn is wel kans op een verdere stijging. Het is nog ver weg, maar de weermodellen zijn het er voorlopig wel over eens dat er komend weekend opnieuw actieve neerslaggebieden tot Europa door kunnen dringen. Als dat uit komt, dan breekt voor het eerst deze winter een periode van hogere waterstanden aan. Niet dat er al een echt hoogwater op het programma staat, daarvoor zijn de vooruitzichten nog te onzeker.
Grote kans op kleine hoogwatergolf in de Rijn
De Rijn is de hele afgelopen week nog gedaald tot een laagste stand bij Lobith van 9,12 m +NAP, wat overeenkomt met een afvoer van 955 m3/s. Dit is nog net iets minder dan enkele weken geleden en de laagste januari-afvoer sinds 1972, toen de afvoer met 890 m3/s nog iets lager was. Met nog 2 dagen te gaan is al wel duidelijk dat januari een extreme maand wordt. De gemiddelde afvoer bedroeg deze maand slechts 1055 m3/s, wat minder dan 40% is van de normale januari-afvoer. Ook hierin was 1972 trouwens extremer, met minder dan 1000 m3/s gemiddeld.
Door de invallende dooi in het stoomgebied van de Rijn zal de waterstand bij Lobith vanaf morgen al langzaam wat gaan stijgen, met ca 10 – 15 cm per dag. Vanaf woensdag gaat het sneller, als het eerste water arriveert dat komende nacht gaat vallen. Er valt niet meer dan 1,5 tot 2 cm regen, maar in combinatie met de bevroren bodem en de smeltende sneeuw in de Duitse Middengebergten kan dat toch voor een aardig watergolfje zorgen. Zeker omdat de sneeuwlaag op veel plaatsen niet dikker is dan ca 20 cm. En zo’n dunne laag kan dan in een regenperiode in z’n geheel smelten. Een stijging tot tussen de 9 en 10 m +NAP bij Lobith is wellicht mogelijk, wat overeenkomt met een afvoer van 2000 tot 2500 m3/s. Deze piek verwacht ik dan op vrijdag of zaterdag.
Omdat er de rest van de week niet veel neerslag meer valt, zal de waterstand na deze piek voorlopig niet verder stijgen en waarschijnlijk volgt er dan eerst weer een daling van enkele dagen. Volgens de huidige weersverwachtingen wordt het komend weekend echter ook nat en onstuimig. De kans is daarom groot dat de waterstanden na het komend weekend niet veel zullen dalen en waarschijnlijk al weer snel zullen gaan stijgen.
Maas kan stijgen tot 500 m3/s
De Maas daalde deze week tot ca 40 m3/s, wat de laagste waarde is voor eind januari. Het hangt af van de komende dagen of deze maand de meest extreme januarimaand wordt sinds de metingen in de Maas in 1911 zijn begonnen. Tot nu toe bedroeg de gemiddelde maandafvoer 69 m3/s en het record staat op 74 m3/s uit 1973.
Morgen zal de afvoer in de Maas nog maar weinig stijgen, naar gemiddeld 150 m3/s, maar dinsdag komt het water aan dat komende nacht valt en in combinatie met de smeltende sneeuw uit de Ardennen kan dat ook in de Maas een aardige piek opleveren. Een golfje van 500 m3/s is dan mogelijk. Het is nog afwachten of de piek al op dinsdag passeert, of pas op woensdag.
Ook langs de Maas volgen dan een paar drogere dagen, maar de sneeuw blijft smelten door de hoge temperaturen, dus waarschijnlijk zakt de afvoer niet meer terug naar onder de 250 m3/s. Vanaf komende zaterdag zou het opnieuw flink nat kunnen worden en dan kan ook de Maas weer gaan stijgen. Die stijging zet dan ook pas volgend weekend in. Hoe hoog de afvoer dan komt, is nu nog niet te zeggen. Eerst maar eens afwachten of de weermodellen het bij het rechte eind hebben.
Weinig sneeuw in de Alpen
Vorige week liet ik zien dat er op veel plaatsen in het stroomgebied van Rijn en Maas een sneeuwdek lag. Dat leek heel wat, maar het gaf een wat vertekend beeld omdat de hoeveelheden nergens echt groot zijn. Gewoonlijk ligt er boven de 1000 tot 1500 m in gebieden zoals het Zwarte Woud, Vogezen en de Alpen nu al een laag van een meter of meer, maar dit jaar niet. Zo ligt er in de Alpen slechts 30 tot 50% van de normale hoeveelheid voor deze tijd van het jaar. Met de neerslag die nu de Alpen nadert, komt ook veel warme lucht mee en de dooigrens stijgt de komende dagen tot 2000 meter hoogte. Dat betekent dat alleen boven die grens het sneeuwdek aan kan groeien.