zaterdag 20 mei 2017
Rest van de maand verloopt grotendeels droog in de stroomgebieden
De tweede helft van de afgelopen week trok een lage drukgebied over West Europa naar het oosten. Het zorgde voor neerslag in de stroomgebieden van vooral de Rijn en in mindere mate de Maas. Er viel lokaal aardig wat regen (3 tot 4 cm in de Middelgebergten van de Rijn), wat voldoende was voor een lichte stijging van de waterstanden.
Dit lage drukgebied is niet de opmaat geworden naar een langere periode met meer onstabiel weer. Inmiddels heeft zich namelijk al weer een hoge drukgebied boven Europa genesteld en zoals eigenlijk de afgelopen maanden al vaker het geval is, voelt dit weersysteem zich hier wel thuis.
Zoals de verwachting er nu uit ziet, wordt het weer de komende 8 tot 10 dagen beïnvloedt door dit hoge drukgebied. Dat betekent dat het grotendeels droog blijft en vaak ook warm met weer dalende waterstanden.
Rijn stijgt de komende 3 dagen licht, daarna weer dalend
De Rijn heeft deze maand al 2 kleine piekjes gehad en daar komt de komende dagen nog een derde bij. Voorlopig de laatste want met 10 droge dagen voor de boeg zal de waterstand de rest van de maand gaan dalen.
Maar eerst moet het golfje nog passeren dat de afgelopen dagen is ontstaan door de neerslag in Midden en Zuid Duitsland. Alle zijrivieren van de Rijn stegen daar licht en dat water bevindt zich nu al in de Rijn. Dit golfje zal de waterstand bij Lobith vanaf de huidige 8,9 m +NAP weer een paar decimeter laten stijgen. In verwacht de piek op maandag of dinsdag bij een stand van ca 9,3 m +NAP.
Daarna volgt dan een langere periode van dalende waterstanden, zodat later in de week de stand weer onder de 9 m uit komt, om daarna door te zakken naar 8,5 m of lager aan het eind van de maand.
Sneeuwhoogte Alpen op niveau voor de tijd van het jaar
Ondanks de zeer droge winter in midden Europa is het toch laat in het seizoen nog goed gekomen met de sneeuwhoogte in de Alpen. Vooral in april en begin mei is nog veel sneeuw gevallen en nu ligt er ongeveer de hoeveelheid die er gemiddeld in deze tijd van het jaar ligt. In de bovenste figuur hiernaast is het percentage van de normale hoeveelheid weergegeven; deze ligt vaak net iets boven de 100%.
De komende 2 maanden zal deze sneeuw allemaal weg smelten en dat levert de Rijn dan nog een aardige hoeveelheid water op. Het aandeel dat de Alpen vanuit smeltende sneeuw aan de Rijn leveren is goed af te lezen aan de afvoer die vanuit de Bodensee naar de Rijn stroomt. In de onderste figuur is de afvoer vanuit de Bodensee weergegeven. Hierin is te zien dat de dagelijkse afvoer dit jaar (de blauwe lijn) ook vrijwel exact het langjarig gemiddelde (groene lijn) volgt.
Op dit moment is ca 450 m3/s (dat is 20% van het water dat bij Lobith langs stroomt) afkomstig uit de Bodensee. Het totale aandeel dat smeltende sneeuw aan de Rijn levert, is nog wat groter, want via de Bodensee komt alleen het water van de oostelijke Zwitserse Alpen; via de Aare wordt een ongeveer even groot aandeel aangevoerd vanuit de centrale Alpen. De komende weken zal, als de temperaturen verder toenemen, het aandeel vanuit de smeltende sneeuw nog wat groter worden. De piek wordt meestal rond half juni bereikt; dat is ook het moment dat de Bodensee het hoogste peil bereikt.
De rode lijn is de maximale afvoer die ooit is opgetreden. Vooral in mei en jun is die zeer hoog; dit wordt veroorzaakt doordat de sneeuw dan soms extra snel smelt als er ook veel regen valt. De kans daarop is de eerste 2 weken klein, omdat het droog blijft in de Alpen.
Maasafvoer stijgt een klein beetje, maar blijft erg laag
De regen van de afgelopen dagen zorgde voor maar een klein beetje extra water in de Maas. De afvoer schommelde al enige tijd tussen de 25 en 30 m3/s en daar kwam nu zo'n 10 tot 15 m3/s bij. Meer opvallend was dat de uitschieters gedurende de dag wat groter werden. De onnatuurlijke pieken stegen tot 150 m3/s, waar ze eerst niet hoger kwamen dan 100 m3/s.
De voorjaarsmaanden april en mei verlopen tot nu toe erg droog in het stroomgebied van de Maas. De gemiddelde afvoer sinds begin april bedroeg 55 m3/s en dat is slechts 20% van wat normaal in deze periode door de Maas wordt afgevoerd. Recordlaag is dat nog niet, want in 1921 en 2011 bedroeg de afvoer ca 40 m3/s over deze periode. Verder kenden ook 1976 en 1996 een lagere afvoer (van ca 45 m3/s) dus staat dit jaar tot nu toe op de 5e plaats wat de laagste gemiddelde voorjaarsafvoer betreft.
Ook 2014 had een relatief lage voorjaarsafvoer, wat betekent dat we nu recent al 3 jaar met een lage voorjaarsafvoer hebben gehad. Of dat met de klimaatverandering samenhang is op grond van 3 waarnemingen niet te zeggen. In de '70-er jaren waren er ook kort na elkaar 3 jaren met lage afvoeren in het voorjaar ('71, '74 en '76). Daarna hadden de jaren '80 juist veel hoge voorjaarsafvoeren en de jaren 90 weer wat vaker een lage voorjaarsafvoer. De toekomst zal het leren.
Vanwege het droge weer dat de komende 10 dagen wordt verwacht, zal de Maas weer verder gaan dalen. De gemiddelde afvoer gaat dan naar 25 m3/s of nog wat minder. Wel blijven de onregelmatige schommelingen optreden, zodat de afvoer soms toch even 100 m3/s kan zijn, om daarna weer te dalen naar 10 m3/s.