Hoogwaterbericht 8 januari
Vandaag veel neerslag in de stroomgebieden boven op de al hoge waterstanden van dit moment. De Rijn stijgt daardoor in twee etappes, eerst naar ca 12,3 op donderdagavond en begin volgende week naar mogelijk 13,5 m NAP. De Maas heeft zijn eerste piek al gehad van bijna 1.400 m3/s, en hoe hoog een tweede piek wordt is nog steeds onduidelijk en hangt af van het deel van de neerslag in het stroomgebied dat als sneeuw valt.
Weersituatie.
In de Maas en de Rijn hebben zich de afgelopen dagen hoogwatergolven ontwikkeld. In de Maas passeerde een (eerste) piek in de nacht van maandag op dinsdag bij een afvoer van bijna 1.400 m3/s. In de Rijn is de eerste golf onderweg en de top hiervan komt in de nacht van 9 op 10/1 bij Lobith aan. Hier blijft het niet bij, want vandaag passeert een nieuw neerslaggebied en dat zorgt voor extra water in de rivieren. Het is echter een complexe situatie, want in het noorden van de beide stroomgebieden valt de neerslag als sneeuw en in het zuiden als regen.
Afgelopen zondag was al duidelijk dat dit zou gebeuren en de verwachting is niet eens zoveel gewijzigd. Nog steeds is het onduidelijk waar precies de grens tussen sneeuw en regen zal komen te liggen. In de laatste verwachting van afgelopen nacht is de grens iets naar het noorden geschoven, wat betekent dat er meer regen gaat vallen. Vooral voor de Maas is van belang in hoeverre de Ardennen in de warme lucht en regen terechtkomen.
Zoals het er nu naar uitziet komt heel het oosten van Frankrijk in de zachte lucht terecht met lokaal veel regen: 30 tot 40 mm wordt verwacht. Dit betekent extra water voor de Moezel en de Saar. Ook het zuiden van de Ardennen krijgt een aantal uren met regen te maken, waardoor de Semois, Chiers en Viroin opnieuw zullen gaan stijgen. Ook de Lesse en de bovenstroomse delen van de Ourthe kunnen enige tijd regen verwachten.
In Duitsland ligt de grens ongeveer parallel aan de Moezel waardoor de Bovenrijn, Neckar en een deel van de Main met regen te maken krijgen. Het noordelijke deel van de Ardennen zal met sneeuw te maken krijgen, waardoor belangrijke zijrivieren zoals de Ambleve, Vesdre, Sambre en delen van de Ourthe maar weinig extra water te verwerken krijgen. In Duitsland vallen de zijbeken die in de Middelgebergten ten noorden van Koblenz ontspringen in de zone met de sneeuwval. Wat betekent dit voor de rivierafvoeren.
De Maas.
Deze is door de regenval van zondag en het water van een laagje smeltende sneeuw in de Ardennen flink gestegen. Maandagochtend ging ik ervan uit dat de afvoer niet veel hoger zou komen dan 1.300 m3/s en later in de dag weer zou gaan dalen, maar die dag en ook op dinsdag viel er toch nog meer regen dan ik had verwacht en de afvoer steeg daardoor nog wat verder door. De hoogste afvoer bij Maastricht werd pas in de nacht van maandag op dinsdag bereikt en kwam tot bijna 1.400 m3/s. Dit is ongeveer de afvoer die bij de Maas gemiddeld eens per jaar wordt bereikt.
Vanaf de piek is de afvoer weer gaan dalen en nu, op woensdagochtend, weer op ca 1.200 m3/s uitgekomen. Op dit moment dalen ook al de belangrijke zijrivieren van de Maas en de daling bij Maastricht zal zich daarom de hele dag nog langzaam voortzetten tot ca 1.100 m3/s morgenochtend.
De neerslagverwachting is met name voor het stroomgebied van de Maas bijzonder, want in het noordelijke deel van de Ardennen gaat vandaag en morgenochtend sneeuw vallen en in het zuiden valt enige tijd regen. Voor die tijd is daar ook al wat sneeuw gevallen dat dan ook weer smelt. De zuidelijke zijrivieren zullen daardoor opnieuw flink gaan stijgen, maar de noordelijke zullen langzaam blijven dalen.
In het Franse deel van het stroomgebied valt langere tijd regen, maar dat heeft maar een beperkte omvang en is voor de Maasafvoer niet zo heel belangrijk. Alles samengevat verwacht ik dat de stijging van de zuidelijke zijrivieren wat groter is groter is dan de daling van de noordelijke. De afvoer zal daarom vanaf morgen weer wat gaan stijgen, naar rond 1.250 m3/s; als de regen nog noordelijker komt nog iets hoger. Een sterke stijging tot boven de 1.500 m3/s is onwaarschijnlijk, maar ook niet helemaal uit te sluiten als de regenzone de hele Ardennen gaat beslaan.
De piek passeert waarschijnlijk in het begin van de vrijdag, waarna de daling weer inzet. Omdat het langere tijd droog blijft kan de afvoer weer ver gaan dalen tot onder de 750 m3/s net na het weekend en later in de volgende week ook richting de 600 m3/s.
De Rijn
De Rijn kreeg ook veel regenwater te verwerken en uit de Middelgebergten ook wat smeltwater. Het leverde overal een flinke stijging op en er heeft zich een golf ontwikkeld die op zich dit moment net ten noorden van Koblenz bevindt en de komende 2 dagen nog onderweg is tot Lobith. De waterstand is sinds zaterdag gaan stijgen vanaf een stand van 9,2 m, is nu bij 11,5 m aangekomen en stijgt nog ca 75 cm tot ca 12,25 m (NAP) door het water wat nu onderweg is naar een eerste hoogste stand in de nacht van donderdag op vrijdag. De afvoer is afgelopen zaterdag begonnen bij ca 2.200 m3/s, bedraagt nu ca 4.300 m3/s en stijgt nog door tot ongeveer 4.700 m3/s.
Tegen de tijd dat dit hoogste punt passeert is de afvoer stroomopwaarts alweer flink gaan stijgen in het deel van het stroomgebied waar regen valt. Dit levert een nieuwe golf op die waarschijnlijk in de nacht van 11 op 12 januari bij Koblenz aankomt. Het is dan met name spannend hoeveel water de Moezel aanvoert want die ligt precies in het grensgebied van regen en sneeuw. Ik ga er voorlopig van uit dat de piek van Rijn en Moezel samen daar zo’n 1.000 tot 1.500 m3/s meer water zal bevatten dan de eerste golf.
Verder stroomafwaarts gaat de rivier dan het gebied in waar op donderdag vooral sneeuw valt en daar zal de afvoer in de zijbeken lager zijn dan bij de eerdere golf. Ik kom dan voor Lobith uit op een piek tussen de 13 en 13,5 m (NAP) en een afvoer tussen 5.700 en 6.100 m3/s. Het hoogste punt zal op 13 of 14 januari passeren.
Dit is geen groot hoogwater, het komt gemiddeld ieder jaar wel een keer voor en alleen de lagere delen van de uiterwaarden overstromen. De neerslag die vandaag en morgen in het stroomgebied valt is voorlopig de laatste neerslag van betekenis en waarschijnlijk blijft het minimaal 10 dagen droog. Na het passeren van de piek zal de waterstand bij Lobith dan ook weer snel gaan dalen.
De hier genoemde waterhoogten zijn nog niet zeker, omdat een deel van de neerslag nog moet vallen en het ene complexe situatie is. Na morgen als de meeste regen en sneeuw is gevallen en het meeste water zich in de rivieren bevindt is een nauwkeurigere schatting mogelijk.