Flink wat regen en na een korte daling weer stijgende waterstanden

Het weer in de stroomgebieden slaat weer om en na slechts een paar droge dagen staat ons de komende week weer flink wat regen te wachten. Het gaat om zomerse buien met mogelijk grote neerslaghoeveelheden en kans op lokale wateroverlast. De rivieren wordt ook geen tijd gegund voor een langere daling en gaan opnieuw stijgen. Een zomerse hoogwatergolf is voorlopig niet in zicht, maar met steeds weer lagedrukgebieden in de buurt is dit op termijn zeker niet uit te sluiten. In het water bericht leest u de details.

Deze week ontbreekt de rubriek Water Inzicht

Water van de week

Hogedrukgebieden maken weer plaats voor lagedrukgebieden 

Zoals al eerder dit voorjaar wisselen de hoge en lagedrukgebieden elkaar af en na een paar zonnige en droge dagen, onder invloed van de hoge druk, is het nu weer de beurt aan de lagedrukgebieden. Het hogedrukgebied dat ons de droge periode bezorgde, ligt nu boven de Oostzee en trekt verder naar het oosten weg. Inmiddels is ten zuidwesten van Ierland alweer een lagedrukgebied aangekomen en dat trekt de komende dagen nog iets verder naar het oosten.

De luchtstroming in onze omgeving draait daardoor van het zuidoosten naar het zuidwesten. Hiermee wordt nog steeds vrij warme lucht aangevoerd maar wel een stuk vochtiger. In die warme en vochtige lucht komen vanaf maandag makkelijk buien tot ontwikkeling. Net als in de eerste dagen van mei kan dat gepaard gaan met grote hoeveelheden neerslag en net als toen lijkt ook nu de kans daarop in het zuiden van het land het grootst.

Op woensdag trekt het lagedrukgebied vanaf de Britse eilanden wat naar het zuiden, tot boven de Golf van Biskaje, om daarna in oostelijke richting het continent op te trekken. In een paar dagen tijd trekt het langzaam in oostelijke richting tot het in het weekend boven Polen is aangekomen. Al deze dagen is er in de gebieden rondom dit lagedrukgebied kans op flinke buien en de waterstanden in de rivieren gaan daar zeker invloed van ondervinden.

De eerste neerslag wordt op maandag verwacht, maar dan nog alleen in het stroomgebied van de Maas en het uiterste westen van dat van de Rijn. Op dinsdag en woensdag verandert daar nog niet zoveel in maar schuift de neerslaggrens langzaam verder naar het Oosten. Als dan het lagedrukgebied het continent op trekt is vooral op vrijdag en zaterdag veel neerslag mogelijk in het stroomgebied van de Rijn.

Waarschijnlijk valt ook in de Alpen neerslag en omdat het ook daar nu flink is opgewarmd, zal de neerslag tot op grote hoogte als regen gaan vallen. Het voor de tijd van het jaar nog erg dikke sneeuwdek zal dan sneller smelten waardoor ook de Rijn in Zwitserland extra water te verwerken krijgt. Zo ligt op de Säntis in het noordoosten van Zwitserland nog bijna 6 meter sneeuw; dus er ligt nog een flinke watervoorraad opgeslagen in de Alpen.

Dit zal echter nooit een hoogwatergolf opleveren omdat het meeste smeltwater in eerste instantie in de grote Zwitserse Meren, zoals de Bodensee, zal worden gebufferd. Daar profiteert de Rijn dan nog van in de komende maanden, want deze buffers lopen maar heel langzaam leeg. De meeste neerslag wordt aanvankelijk trouwens aan de zuidkant van de Alpen verwacht, omdat de luchtstroming vanuit het zuiden komt en daar profiteren dan vooral de Italiaanse rivieren van.

Voorlopig is het echter nog lastig te zeggen waar de meeste regen gaan vallen. Voor de weermodellen is het namelijk niet zo eenvoudig om de exacte koers te bepalen van dergelijke kleine lagedrukgebieden en de neerslagverwachtingen moeten we daarom ook met een slag om de arm nemen.

Zo liet het Europese weermodel gistermiddag ineens voor 5 tot 6 dagen vooruit een enorme hoeveelheid neerslag zien boven de Ardennen. Ongeveer dezelfde hoeveelheid en precies op dezelfde plaats als voorafgaand aan de grote overstromingen in de Geul en Maas van juli 2021. Vanmorgen zag de weerkaart er echter weer helemaal anders uit, wat laat zien dat we de verwachtingen op wat langere termijn nog met een korreltje zout zullen moeten nemen.

Maar met kleine lagedrukgebieden die langzaam van west naar oost over Europa trekken is het wel goed om alert te blijven, want het zou zomaar kunnen dat zo'n verwachting wel standhoudt. Daarom is het goed om van dag tot dag te volgen hoe de verwachting zich ontwikkelt en of het neerslagsignaal ook tot 3 of 2 dagen vooruit nog in de verwachting blijft. Mocht de situatie zo veranderen dat veel neerslag mogelijk is, dan zal ik ook een extra bericht maken.

Vanwege de onzekere verwachting is op dit moment ook nog weinig te zeggen over het weer op wat langere termijn. Het Europese weermodel houdt het erop dat vanaf volgend weekend er weer wat meer kans is op hogedrukgebieden boven de Britse eilanden maar ook deze verwachting is op dit moment nog erg onzeker. Wat al wel duidelijk is, is dat er een weersomslag komt naar buiig weer en daarmee kans op lokaal grote hoeveelheden water. Dit gaat mogelijk ook de rivieren weer een boost geven zodat we voorlopig nog met vrij hoge afvoeren te maken hebben.

Rijn daalt eerst naar circa 9,3 m (NAP) daarna weer stijgend tot boven 10 m.

Afgelopen maandag 6 mei bleef een west-oost gerichte regenzone vrijwel de hele dag net ten zuiden van Nederland slepen. Het zuiden van Limburg viel nog juist binnen deze zone en hier viel lokaal zo'n 30 mm regen. Dit leidde dit maal niet tot de overlast omdat de regen verdeeld viel over de hele dag, met een lage intensiteit. Ten oosten van ons land viel in de omgeving van Keulen lokaal meer dan 40 mm en dat gaf enkele zijrivieren van de Rijn, die daar ontspringen, flink wat water te verwerken.

De Rijn steeg daardoor aan het eind van de afgelopen week nog iets meer dan de 10,5 m (NAP) die ik vorige week verwachtte. Het werd uiteindelijk 10,75 meter en de afvoer steeg tot bijna 3400 m³/s. Dat is veel voor de tijd van het jaar want het langjarig gemiddelde bedraagt ongeveer 2200 m³/s. Vanwege het droge weer is de rivier nu snel gaan dalen, maar het ziet er niet naar uit dat de langjarig gemiddelde afvoer ditmaal onderschreden gaat worden. Vanwege de buien die op komst zijn zal de afvoer later in de week namelijk weer gaan stijgen.

Vandaag zakt de stand tot onder de 10 m (NAP) en bedraagt de afvoer ongeveer 2700 m³/s. De komende dagen gaat er eerst zo'n 20 cm later afnemend naar 10 cm per dag vanaf, tot aan het eind van de week de 9,3 m (NAP) wordt bereikt. De afvoer bedraagt dan nog ongeveer 2250 m³/s. Tegen die tijd zal ook de buiigheid in Duitsland toe gaan nemen en gaat de afvoer weer langzaam in de lift.

Op grond van de huidige neerslagverwachting kan de stand in de loop van het weekend weer stijgen tot 9,5 m (NAP) met een afvoer van ongeveer 2500 m³/s. Om na het weekend verder te stijgen naar rond of boven de 10 m (NAP) in het midden van die week. Omdat nog onduidelijk is hoeveel neerslag precies gaat vallen is ook nog niet te zeggen tot hoever de Rijn zal stijgen. Ik houd het voorlopig op een stand tussen de 10 en 10,5 m rond 23 mei; bij een afvoer van ongeveer 3000 m³/s.

Als deze stijging inderdaad doorgaat, en de kans daarop is groot, dan zal ook mei een maand worden met een bovengemiddelde afvoer. Dat zou dan de zevende maand op rij worden en dat is vrij uitzonderlijk want we moeten meer dan 20 jaar terug in de meetreeks voor een zo lange periode met een bovengemiddelde afvoer.

Dat was in het jaar 2000 toen de afvoer 13 maanden lang van juli 2000 tot en met juli 2001 bovengemiddeld hoog was. Voorlopig hebben we dat nog niet bereikt maar met alle sneeuw in de Alpen is de kans groot dat we in ieder geval juni nog wel als achtste maand aan deze reeks zullen kunnen toevoegen. Wat er daarna gebeurt, is nu nog niet te zeggen.

Maasafvoer schommelt tussen de 200 en 250 m³/s.

De regenzone van 6 mei leverde ook de Maas wat extra water op en op 7 mei steeg de afvoer even tot 300 m³/s om daarna weer te dalen naar ongeveer 230 m³/s op dit moment. Dat is een fractie boven het langjarig gemiddelde voor deze tijd van het jaar. Vanwege het droge weer van de afgelopen dagen zet de daling nog even door naar ongeveer 200 m³/s in het midden van de komende week.

Morgen, maandag, komen al de eerste buien tot ontwikkeling boven het oosten van België, maar de verwachte neerslaghoeveelheden zijn nog niet zo groot dat ze de Maas opnieuw zullen laten stijgen. Vanaf 15 mei kan dat veranderen als er wat meer neerslag wordt verwacht en vooral 17 mei zou een dag met veel regen kunnen worden. Vanwege deze buien kan de afvoer vanaf 15 mei langzaam wat gaan stijgen naar ongeveer 275 m³/s rond het komend weekend.

Dit is met een grote slag om de arm want zoals ik hierboven al schreef zou de situatie ook anders kunnen uitpakken met op 17 en 18 mei veel meer regen en in dat geval zal de Maasafvoer ook meer stijgen. Maar dit moeten we van dag tot dag bekijken en voorlopig is deze dag met veel neerslag weer uit de verwachting van het weermodel verdwenen. 

Na het volgend weekend lijkt het erop dat het wat droger wordt in het stroomgebied waardoor de Maasafvoer In de laatste helft van mei weer wat zou kunnen dalen. Maar ook dit is nog erg onzeker op dit moment.