Rijn en Maas stijgen verder, 14 m bij Lobith mogelijk
De natte periode ontwikkelt zich ongeveer zoals verwacht. Gisteren en vanmorgen paseerden de eerste twee regenzones en er staan de stroomgebieden nu nog twee erg natte dagen te wachten. Dat levert in de Maas en de Rijn forse, maar geen extreme, hoogwatergolven op. De Maasafvoer is bij Maastricht inmiddels de 1000 m3/s gepasseerd en bereikt waarschijnlijk woensdag de hoogste afvoer tussen de 1250 en 1500 m3/s. De hoogwatergolf in de Rijn is nu aan het ontstaan en het eerste water van de piek zal pas dinsdag bij Lobith aankomen, waarna de waterstand enkele dagen snel kan stijgen. De piek verwacht ik komende zaterdag of zondag, met een stand rond 14 m +NAP.
In dit bericht eerst aandacht voor de weersverwachting en vervolgens wat de gevolgen van al de neerslag zijn voor de waterstanden in de Rijn en de Maas.
Eerst twee natte dagen, daarna vier droge en daarna is het onzeker
Vandaag, zondag, trekt een neerslagzone over de stroomgebieden waaruit ca 1 tot 2 cm regen valt. In de loop van de avond volgt vanaf de Atlantische Oceaan een nieuw regengebied dat langdurig op dezelfde plaats blijft liggen, ongeveer op de lijn van Parijs naar Frankfurt. Pas maandagavond schuift deze regenzone naar het zuidoosten weg. Achter de zone dringt dan koude lucht vanuit het noorden op, waardoor de neerslag boven de 500 m hoogte in de Middelgebergten (Ardennen, Eifel, Zwarte Woud en Vogezen) in de loop van de nacht in sneeuw overgaat en er daar zo'n 10 cm sneeuw kan vallen.
Op de Atlantische Oceaan is ondertussen op dinsdag een hogedrukgebied ontstaan dat op woensdag en donderdag naar Centraal Europa schuift. Na dinsdag tot en met zaterdag liggen de stroomgebieden onder de vleugels van dit hogedrukgebied en het blijft daarom ca 4 dagen droog. Dat is voldoende om de waterstanden in de rivieren na de komende hoogwatergolven weer te laten dalen.
Wat er vanaf volgend weekend gebeurt is nog steeds niet duidelijk. Het Europese weermodel laat het hogedrukgebied ook in het volgend weekend nog het weer bepalen en neerslag wordt dan pas vanaf dinsdag 11 februari verwacht. De hoeveelheden zijn dan echter ook nog niet groot omdat het hogedrukgebied nog steeds invloed houdt. Het Amerikaanse weermodel laat het hogedrukgebied eerder wegtrekken en verwacht vanaf komende zondag al weer neerslag. De hoeveelheden zijn dan ook meteen aanzienlijk, zodat bij dit model een heropleving van het hoge water in de week na volgend weekend mogelijk is.
Samengevat: Op grond van de weersverwachting ontwikkelen zich de komende dagen dus flinke hoogwatergolven. Omdat het daarna 4 tot 5 dagen droog blijft kunnen de standen weer gaan dalen en tegen de tijd dat het water van weer volgende regenzones bij ons arriveert, zijn de afvoeren daarom al weer flink gezakt. Maar het blijft dus nog even spannend of het bij één flinke hoogwatergolf blijft of dat ons een dubbele piek te wachten staat. In de volgende berichten hier meer over.
Rijn stijgt de komende dagen snel
De verwachting voor de Rijn heb ik nogmaals wat verder naar boven bijgesteld. Gisteren ging ik nog uit van een stand van ca 13 m tijdens de piek, maar nu verwacht ik ca 14 meter. Veel hangt af van de neerslagzone die vannacht en morgen langdurig stil komt te liggen over een zone die oost-west van Noord Frankrijk naar Zuid Duitsland loopt. Dit betekent dat zowel de Moezel als de Bovenrijn binnen de invloedsfeer liggen. Inmiddels is al wel duidelijk dat er erg veel regen gaat vallen in deze zone en met name de afvoerverwachting voor de Bovenrijn is sinds gisteren nog wat verder opgeschroefd.
Tegen de westflank van het Zwarte Woud wordt tot en met dindagmiddag 10 tot 12 cm regen verwacht binnen ca 48 uur, dat is net zoveel als er in Nederland in anderhalve maand valt. Dit water komt dan terecht in de Bovenrijn en is dan zo'n 5 dagen onderweg voordat het bij Lobith arriveert. Ook de Vogezen en de zuidflank van de Ardennen ontvangen veel neerslag en dat water stroomt af naar de Moezel en komt daarna in de Rijn uit. Dit water is eerder in Nederland; het doet er ca 3 dagen over.
De regen van gisteren is inmiddels in de zijrivieren van de Rijn aangekomen. De hoeveelheid neerslag was nog niet heel groot en daarom is de stijging nu nog beperkt. Het is vooral de regenval van morgen die voor een sterke stijging gaat zorgen. Voor de Bovenrijn wordt verwacht dat de afvoer er naar ca 3000 m3/s gaat, de Neckar naar 1000, de Main naar 1000, de Moezel naar 2000 en de kleinere Middenduitse zijrivieren samen ook naar ca 1000 m3/s.
Om de hoogte van de uiteindelijke hoogwatergolf bij Lobith te bepalen kun je die getallen niet zomaar optellen. Ten eerste vallen de pieken uit de verschillende zijrivieren nooit helemaal samen, dus als bijvoorbeeld de piek uit de Bovenrijn bij Koblenz arriveert, dan kan de piek uit de Moezel, die daar in de Rijn uitstroom, al wel weer 500 m3/s zijn gezakt, waardoor de gezamelijke piek ook 500 m3/s lager zal zijn. En ook zakken hoogwatergolven onderweg altijd wat in en komen dan lager aan als ze uiteindelijk bij Lobith arriveren. Op grond van ervaringen bij eerdere hoogwatergolven verwacht ik nu dat de piek met een afvoer van ca 6500 m3/s bij Lobith zal arriveren. Dat komt dan overeen met een stand van ca14 m +NAP.
Op dit moment bedraagt de afvoer bij Lobith nog maar 2200 m3/s en is de stand 9,4 m +NAP. Tot dinsdagochtend verloopt de stijging nog langzaam, met ca 25 cm per dag, maar daarna zet een snelle stijging in. Op dinsdag verwacht ik dat de 10 m wordt overschreden, op woensdag de 11 meter en op donderdag de 12 meter. Vooral van woensdag op donderdag verloopt de stijging erg snel en kan het peil in een dag ca 1,25 m stijgen.
Vanaf een stand van 11 meter gaan de lagere delen van de uiterwaarden overstromen en vanaf 12 meter zullen steeds grotere delen onder water komen te staan; mits de sluizen in de zomerkaden die rondom veel uiterwaarden liggen, worden open gezet. Pas bij 14 meter staan de uiterwaarden grotendeels blank.
Van donderdag t/m zaterdag zet de stijging dan door, met zo'n 60 tot 75 cm per dag, waarna waarschijnlijk op zondag, maar misschien zaterdag al, bij Lobith de hoogste stand wordt bereikt. Ik ga nu uit van een waarde rond 14 m, maar uiteraard met enige marge, omdat de meest extreme regen nog moet vallen.
Na de piek zal vanaf zondag bij Lobith de stand weer gaan zakken. In de zijrivieren van de Rijn duurt het nog wat langer voordat de piek er voorbij is. Zo duurt het in de waal en de Nederrijn/Lek ca 1,5 dag voordat de golf daar doorheen is gelopen, maar bij de IJssel duurt dat wel 2 tot 2,5 dage.
Omdat er minimaal 4 of 5 droge dagen worden verwacht zal de stand in de loop van die week na het volgend weekend weer kunnen dalen naar ca 12 m of nog wat lager. Het blijft voorlopig afwachten of er daarna nog een nieuwe stijging volgt.
Als het peil stijgt tot ca 14 meter dan mogen we spreken van een echte hoogwatergolf. Grote delen van de uiterwaarden overstromen dan. Het is echter nog zeker geen extreme stand. Sinds de metingen bij Lobith in 1900 zijn begonnen is een afvoer van 6500 m3/s (wat tegenwoordig overeenkomt met 14 meter) ongeveer 80 keer opgetreden. Gemiddeld komt het dus iedere anderhalf jaar voor. Ter vergelijking, in 1995 was de waterstand nog ruim 2,5 m hoger; dat was toen een waterstand die gemiddeld eens in de 80 jaar voorkomt..
Maas stijgt morgen tot boven de 1250 m3/s
De neerslag van gisteren heeft de Maas laten stijgen tot ca 1100 m3/s, vanwege de schommelingen kan daar in korte tijd 100 m3/s bij of af gaan. Vanmorgen is er opnieuw regen gevallen in het stroomgebied, maar die hoeveelheden bleven beperkt tot ca 1 cm. De regen zal er de komende 24 uur voor zorgen dat de afvoer rond het huidige niveau blijft schommelen.
Zondagnacht valt er opnieuw regen, maar de hoeveelheden blijven dan nog klein. Maandag in de loop van de dag kan er langduriger regen vallen, vooral in het zuiden van de Ardennen. Deze regen houdt tot dinsdagochtend aan. Er wordt zo'n 2 tot 3 cm regen verwacht en daardoor kan de Maas bij Maastricht vanaf maandagmiddag weer verder gaan stijgen.
Dinsdag stijgt de afvoer dan tot boven de 1250 m3/s en in de loop van die dag of woensdagochtend verwacht in ik de hoogste afvoer. Waarschijnlijk blijft deze onder de 1500 m3/s. De exacte koers van de regenval op maandag maakt hier nog wel bij uit. Mocht er meer regen in de Ardennen vallen, dan is een stijging tot boven de 1500 nog mogelijk, maar omdart de zone waarschijnlijk ten zuiden van de Ardennen blijft is de kans groter dat de afvoer er onder blijft.
Omdat er vooral in het Franse deel van de Maas veel regen wordt verwacht zal de piek wat langer aanhouden. Op donderdag en vrijdag zal de afvoer dan nog boven de 1000 m3/s blijven, maar in het weekend er waarschijnlijk onder zakken.
Het blijft dan nog wel spannend wat er rond het komend weekend gebeurt. Mocht er vanaf zondag al weer neerslag gaan vallen, dan is een tweede piek ook nog mogelijk. Daarover later meer.
Evenals bij de Rijn is de piek die zich nu gaat ontwikkelen niet extreem. Een afvoer tussen de 1250 en 1500 m3/s in de Maas komt gemiddeld eens in de 1 tot 2 jaar voor. Ter vergelijking, in 1995 steeg de afvper in de Maas tot ca 2850 m3/s, dat was toen een afvoer die eens in de ca 50 jaar optreedt. In 1993 kwam de afvoer nog wat hoger, tot ruim 3100 m3/s, dat is een afvoer die eens in de ca 100 jaar optreedt.
Een volgend bericht kunt u morgen in de loop van de dag verwachten.