Weinig neerslag in de stroomgebieden, muv de Alpen op dinsdag
Een hogedrukgebied boven het midden van de Atlantische Oceaan krijgt deze week meer grip op het weer in de stroomgebieden. Het wordt een stuk droger dan de afgelopen weken, behalve in de Alpen waar dinsdag nog een keer veel regen wordt verwacht. Woensdag trekt de regen daar ook weg en blijft het vervolgens overal tot en met het komend weekend droog. De waterstanden gaan daarom dalen deze week. Op termijn is het onzeker of het hogedrukgebied dominant blijft of dat er toch weer ruimte ontstaat voor lagedrukgebiedjes met regen in de stroomgebieden. In het waterbericht leest u de details.
De rubriek water inzicht ontbreekt deze week.
water van de week
Hogedrukgebied breidt zijn invloed uit.
Een lagedrukgebied boven Midden Europa zorgde de afgelopen week voor zware buien en soms ook een front waar langere tijd meer gestage regen uit viel. Overal in de stroomgebieden viel zo'n 30 tot 50 mm regen. De buien trokken vaak traag over en lokaal viel daardoor soms nog veel meer regen. Op een enkele plek in Nederland is deze maand zelfs al 100 mm gevallen, terwijl er gemiddeld in mei over de hele maand zo'n 50-60 mm valt. De Alpen kregen een paar keer de volle laag en op veel plaatsen viel daar 130 mm, soms zelfs 175 mm.
De Zwitserse meren zijn daardoor tot ver boven de voor deze tijd van het jaar gebruikelijke stand gestegen. Gewoonlijk wordt het hoogste niveau pas in juni bereikt, maar nu is dat niveau nu al bereikt. Het is nu nog niet duidelijk of dat al het hoogste peil is, of dat de stijging nog verder doorzet. Het zou ook kunnen dat dit jaar de hoogste stand al in mei wordt bereikt.
De Rijn zal deze zomer zeker profiteren van al het water dat in de Zwitserse meren is opgeslagen, want ze fungeren als grote buffers, waar het water de komende 2 tot 3 maanden maar langzaam uit weg loopt. Daarbij is hogerop in de Alpen het sneeuwdek de afgelopen week ook nog wat aangegroeid en komende week gaat er nogmaals veel sneeuw vallen.
Voorlopig zijn alle voorraden in het stroomgebied daarom goed op peil: het grondwater in de Nederlandse bodem, de bodems in de stroomgebieden, het peil van de Zwitserse meren en ook nog een flinke voorraad sneeuw in de Alpen die de komende maand gaat smelten. Het is uiteraard nog afwachten of het voldoende is voor de zomer. In 2018 begon de grote droogte ook pas in juni, dus het kan nog blijken dat het toch niet voldoende is. Maar op dit moment is de situatie veel beter dan waar aan het eind van de winter, na een droge februari-maand, voor werd gevreesd.
De komende dagen gaat er wel wat veranderen. Het lagedrukgebied boven Midden Europa trekt weg naar het zuiden. In Nederland en Duitsland en het hele stroomgebied van de Maas vallen de eerst dagen hooguit nog enkele buien en verloopt de rest van de week droog. In de Alpen valt t/m dinsdag nog wel veel regen en wordt het vanaf woensdag pas droog. Het wegtrekkende lagedrukgebied brengt in heel Italië ook nog een flinke hoeveelheid water. De afgelopen weken was het daar al veel natter geworden en waren er lokaal zelfs overstromingen; de droge winter is men daar al weer bijna vergeten.
Het drogere weer hebben we te danken aan een hogedrukgebied dat vanaf de Azoren zich in noordoostelijke richting uitbreidt tot over Scandinavië. Het zorgt boven de stroomgebieden eerst voor een noordelijke wind, later draaiend naar het oosten. Daarmee wordt droge lucht aangevoerd. Vanaf komende zondag is het nu nog onduidelijk of het hogedrukgebied stand houdt, of dat het, net als de vorige keren, na een week weer opbreekt in twee gedeelten.
Die breuk bevindt zich dan ongeveer in onze omgeving en binnen die zone kunnen zich dan opnieuw kleine lagedrukgebieden gaan vormen. Zij zullen voor een opleving van de buiigheid zorgen, vanaf ongeveer 22 mei. Het blijft nog afwachten of dat uit gaat komen. Dergelijke weersituaties zijn niet zo makkelijk lang van tevoren met grote zekerheid te voorspellen. Een andere mogelijkheid is daarom dat het hogedrukgebied nu wel langer stand houdt en de neerslag voorlopig uitblijft. Gezien de voorgeschiedenis ligt het eerste, meer natte scenario het meest voor de hand. We zullen moeten afwachten wat het wordt.
Rijn stijgt naar ca 10,75m (NAP), daarna dalend met nog even een lichte stijging
De regen van de afgelopen week heeft de Rijn bij Lobith meer dan een meter laten stijgen. De hoogste stand wordt morgen of dinsdag bereikt met ca 10,75 m (NAP). Vrijwel alle zijrivieren van de Rijn in Duitsland kregen meer water te verwerken en de afvoer bij Lobith steeg tot boven de 3.300 m3/s. Dat is ruim meer dan het langjarig gemiddelde voor deze tijd van het jaar; dat bedraagt ongeveer 2.200 m3/s.
Een heel verschil met vorig jaar rond deze tijd van het jaar, toen was de afvoer al gedaald tot ca 1.300 m3/s. Het meeste smeltwater van de sneeuw in de Alpen was toen ook al gepasseerd en in de loop van de zomer bleef de afvoer toen alleen maar dalen, tot 675 m3/s in augustus. Dit jaar is de uitgangspositie voor de komende zomermaanden dus heel anders en de kans dat zo lage afvoeren in augustus bereikt worden daarom veel kleiner.
Na het piekje dat dinsdag passeert, daalt de Rijn tot aan het komend weekend. De stand is dan gezakt tot iets boven de 10 m (NAP) en de afvoer tot ongeveer 2.750 m3/s. Tegen die tijd komt het extra water aan dat in Zwitserland valt op dinsdag tijdens de dag met veel regen. In Nederland aangekomen zal er van de golfje waarschijnlijk niet zoveel meer over zijn, omdat de andere zijrivieren die in de Rijn uitmonden ondertussen dalen. Het stijgen vanuit de Alpen wordt dan ongeveer opgeheven door het dalen vanuit de zijrivieren.
Al met al verwacht ik dat de stand van 21 t/m 23 mei weer iets stijgt of stabiliseert vanwege het water uit de Alpen. Die onderbreking duurt dan maar kort, waarna de daling zich weer doorzet. Hierbij ga ik er vanuit dat het hogedrukgebied voorlopig bepalend blijft voor het weer en er niet opnieuw een buiige periode aanbreekt na het volgend weekend. Mocht dat wel gebeuren, dan kan namelijk ook de afvoer van de meer noordelijke zijrivieren van de Rijn weer toenemen. Het peil bij Lobith zal dan wel weer wat verder stijgen in de week na het volgend weekend.
Maas relatief hoog voor de tijd van het jaar
Ook de Maas profiteerde van de buien die vooral aan de noordzijde van de Ardennen voor 50 tot 70 mm regen zorgden. Binnen een week zijn dat vrij grote hoeveelheden. Bij Maastricht steeg de afvoer op 11 en 12 mei gemiddeld over de dag tot ca 350 m3/s. Dat is ruim boven het langjarig gemiddelde van ca 200 m3/s. Ook hier valt het verschil op met vorig jaar toen de afvoer medio mei rond de 70 m3/s schommelde en de rest van de zomer, op een enkele korte opleving na, alleen maar bleef dalen, tot ca 25 m3/s in de loop van augustus.
Ondanks dat we de laatste jaren vaak langdurige droogte hebben gehad zijn er de laatste tijd ook zomers geweest met juist veel water. Zoals in 2016 toen de afvoer in juni tot ca 900 m3/s opliep en in 2021 toen zelfs de hoogste gemeten afvoer ooit optrad in juli met ca 3.250 m3/s.
Beide jaren leken wat het weerpatroon betreft wel een beetje op dit jaar, met kleine lagedrukgebiedjes die traag over het stroomgebied trekken en dan veel regen brengen. Van de Maas zijn we dat niet gewend, hoogwater in de zomer, maar met de toenemende kans op extreme buien is het relatief kleine stroomgebied van de Maas gevoeliger voor plotselinge uitschieters in de zomer dan de Rijn.
Mocht het buiige weer aanhouden dan is een nieuwe uitschieter in juni of juli ook weer mogelijk. Het is afwachten wat de komende weken gaat gebeuren, of het Azoren-hogedrukgebied dominant blijft boven het westen van Europa, of dat het zich steeds weer terug trekt, waarna gebieden met buiig weer dichterbij kunnen komen. De kans op zo extreem veel water als in 2021 is echter zeer klein, want daarvoor zijn een paar zware buien niet voldoende.
Voorlopig ziet het er naar uit dat de komende week vrijwel droog gaat verlopen. Alleen vandaag en morgen is er nog kans op wat verspreide buien, maar die leveren voor de Maas niet meer veel water op. De afvoer zal daarom de hele week langzaam gaan dalen en aan het eind van de week verwacht ik bij Maastricht een afvoer van ca 200 m3/s.
Ook na het weekend kan de Maas verder dalen en als het droog blijft zal de afvoer een week later ongeveer rond 150 m3/s zijn uitgekomen. Er is ook een kansje dat na het weekend het buiige weer terugkeert en de afvoer stabiliseert, of weer iets oploopt.