Hogedrukgebieden weten niet van ophouden; waterstanden blijven dalen
De hele maand maart al hebben hogedrukgebieden de overhand boven West- en Centraal-Europa en viel er nauwelijks regen in de stroomgebieden. De waterstanden in de rivieren zijn daardoor al vrij ver gedaald en omdat ook de eerste twee weken van april droog gaan verlopen, zullen ze verder zakken naar voor de tijd van het jaar erg lage waarden. In het waterbericht leest u de details.
In Water Inzich een korte terugblik op de maand maart, die ondanks de langdurige droogte nog niet al te lage afvoeren kende.
Water van de week
April gaat verder waar maart eindigde
De maand maart is bijna voorbij en waar het vorige week al naar uitzag, gaat uitgekomen: het wordt in Nederland de droogste maand maart sinds het begin van de metingen, ruim 100 jaar geleden. In een groot deel van het land viel niet meer dan 5 mm regen, terwijl ca 60 mm het langjarig gemiddelde is. Het vorige record stond op naam van 1929, toen viel er met 7 mm net iets meer. In de stroomgebieden was het al niet anders: met voor de Maas niet meer dan zo'n 5 tot 10 mm regen en in het grootste deel van het stroomgebied van de Rijn was het niet heel anders. Alleen in het uiterste zuiden van Duitsland en de Alpen viel nog zo’n 30 tot 40 mm regen, maar voor die gebieden is dat ook maar zo’n 25% van wat er normaal valt in maart.
De komende 10 tot 14 dagen houdt het droge weer nog aan. Een nieuw hogedrukgebied is vanaf de Atlantische Oceaan naar het Verenigd Koninkrijk getrokken en beweegt de komende paar dagen verder, over onze omgeving naar Scandinavië. Daar blijft het liggen tot het eind van de week om daarna eerst wat naar het noordwesten de Atlantische Oceaan op te schuiven om vervolgens waarschijnlijk weer terug af te zakken naar onze omgeving.
Pas vanaf het weekend van 12 & 13 april verwachten de weermodellen dat het hogedrukgebied langzaam uit onze omgeving verdwijnt, waarmee de weg vrij zou kunnen komen voor lagedrukgebieden om dichterbij te komen. Dat is echter nog zo ver vooruit in de tijd, dat nog onzeker is of die weersomslag er wel gaat komen. Eerder zagen we namelijk ook dat telkens toch weer nieuwe hogedrukgebieden het van hun voorgangers overnamen. We zullen tot volgend weekend moeten wachten voordat er wat meer zekerheid is of dit werkelijk uit gaat komen.
Rijn daalt komende twee weken verder naar ca 7,4 m NAP (1.050 m3/s) rond 10/4
Sinds vorig weekend is de Rijn zo'n 10 cm gedaald. Dat het niet meer is, had de rivier te danken aan een klein beetje extra water dat vanuit Zuid-Duitsland werd aangevoerd en dit zorgde tweemaal voor een kleine oplevering. De afvoer daalde deze week van ongeveer 1375 m3/s naar circa 1300 m3/s, wat erg weinig is voor de tijd van het jaar, want 2600 m3/s is het langjarig gemiddelde voor deze tijd van het jaar.
De komende week verloopt vrijwel helemaal droog in het stroomgebied, want alleen in het uiterste oosten van Zwitserland wordt wat neerslag verwacht, maar dat heeft nauwelijks invloed op de waterstanden in de Rijn. De komende week hoeft de Rijn dan ook niet op extra water te rekenen, zelfs niet op kleine hoeveelheden, en daarom zal de waterstand de komende week wat sneller dalen dan in de voorafgaande week.
Gemiddeld zakt de stand iedere dag zo'n 5 cm en ik verwacht dat op 1/4 de 7,8 m NAP wordt onderschreden, op 3/4 de 7,7 m NAP en op 6/4 de 7,6 m NAP. De afvoer is dan op ca 1.150 m3/s uitgekomen. Omdat het droge weer ook na het volgend weekend nog aanhoudt zal de waterstand verder blijven dalen, maar waarschijnlijk wel weer wat langzamer. In het begin van de week na het volgend weekend wordt dan de 7,5 m NAP bereikt en de kans is groot dat later in die week de 7,4 m NAP wordt aangetikt, bij een afvoer van 1.050 m3/s.
Pas in weekend van 12/13 april wordt voor het eerst weer regen verwacht in het stroomgebied en voordat het water daarvan ons bereikt is het niet uitgesloten dat de Rijn de 1.000 m3/s bereikt. In april is dat pas twee keer eerder gebeurd: in 1921 en in 1976. 1921 was sowieso een zeer uitzonderlijk jaar; toen daalde afvoer van medio maart tot eind mei gedurende 70 dagen tot onder de 1.000 m3/s.
In de laatste 20 jaar waren er ook vrij veel droge aprilmaanden, maar daalde de afvoer meestal niet verder dan tot ca. 1200 m3/s in deze maand. Alleen 2011 daalde nog wat verder met een laagste waarde van 1.075 m3/s. De kans is groot dat we daar dit jaar onder gaan komen want op dit moment bedraagt de afvoer nog maar 1.300 m3/s en staan ons nog zeker 10 en misschien wel 15 droge dagen te wachten. Of het inderdaad zo lang droog blijft is nog geen zekerheid, want de weersverwachting voor zover vooruit kan op deze termijn nog wel wijzigen. Maar de kans daarop lijkt voorlopig erg klein
Maasafvoer daalt langzaam verder naar ca 110 m3/s
De afvoer bij Maastricht is de afgelopen week heel langzaam gedaald van ongeveer 160 m3/s naar 140 m3/s. Er viel de hele week zo goed als geen regen en de langzame daling heeft de Maas te danken aan het feit dat er nog best veel water in het stroomgebied aanwezig is. Het hele vorige jaar verliep erg nat in het stroomgebied en pas vanaf februari zette de huidige droogte in en is de afvoer gaan dalen.
Bij de Maas neemt de daalsnelheid tijdens zo’n lange daling gestaag af: in de eerste week van maart was dat nog ongeveer 100 m3/s (van 340 naar 240), in de tweede week 50 m3/s (van 240 naar 190), in de derde week ca 30 en deze week dus 20 m3/s. Regen wordt de komende 10 tot 15 dagen niet verwacht en de daling zal daarom doorgaan, maar met een nog wat langzamer tempo: met ongeveer 15 - 20 m3/s in de komende week naar ca.125 m3/s en nogmaals 10 tot 15 m3/s in de week daarna. Dat betekent dat de afvoer in het weekend van 12/13 april rond 110 m3/s zal zijn uitgekomen.
Dat zou erg laag zijn voor de tijd van het jaar; maar 8 keer eerder daalde de afvoer medio april tot deze waarde. De laagte afvoer in deze tijd van het jaar werd gemeten in 1921 en 1976 toen de afvoer tot ca 85 m3/s was gezakt. Of de afvoer vanaf half april weer gaat stijgen is nu nog niet te zeggen. De weermodellen geven dat wel aan, maar het is nog onzeker of dat uit gaat komen.
Water Inzicht
Terugblik op de maand maart in Rijn en Maas
De gemiddelde afvoer van de Rijn in maart bedroeg 1.525 m3/s; dat is ca 60% van het langjarig gemiddelde in maart. In de ranglijst van alle (125) maart maanden komt 2025 daarmee op de 13e plaats en we moeten 30 jaar terug voor een maart-maand met een nog lagere afvoer. Dat was in 1996 met 1.390 m3/s.
De allerdroogste maart maand was 1972 met een gemiddelde afvoer van 910 m3/s. In dat jaar waren ook januari en februari zeer droog waardoor de Rijnafvoeren toen al veel lager waren en maart daarop voort ging. Dit jaar bedroeg de afvoer in februari nog circa 90% van het langjarig gemiddelde en in januari zelfs 125%. Het is dan ook aan het vrij natte begin van de winter te danken dat de afvoer van veel zijrivieren van de Rijn, na een maand met bijna geen regen, toch nog een niet al te laag niveau heeft bereikt. Als de winter minder nat was verlopen, zou de afvoer nu al (veel) verder zijn gedaald en zou ook de 1000 m3/s al eerder zijn onderschreden.
Bij de Maas is de situatie niet heel anders. De gemiddelde afvoer bedroeg bij Monsin (net bovenstrooms van Maastricht) ca. 220 m3/s, wat ca 55% is van het langjarig gemiddelde. Op de ranglijst van maart-maanden komt deze maand op de 16e plaats, net achter 2022 dat een 5 m3/s lagere afvoer had. Verder vinden we iets hogerop in de reeks ook nog het recente jaar 2011, toen de afvoer bij gemiddeld 185 m3/s bleef steken. Het meest uitzonderlijke jaar bij de Maas is 1921 toen de gemiddelde afvoer in maart niet boven de 127 m3/s uitkwam.