U bent hier

Vrij warm zomerweer, zo nu en dan buien, waterstanden blijven licht verhoogd

De komende week zijn de temperaturen aan de hoge kant. Van stabiel zomerweer is echter geen sprake, want na een paar droge dagen volgt opnieuw een periode met buien, die lokaal voor veel regen kunnen zorgen. De rivieren profiteren van de neerslag en blijven op een vrij hoog niveau. In het waterbericht leest u de details.

In de rubriek Water Inzicht een uitstapje naar Frankrijk, naar de Seine om precies te zijn, die de afgelopen tijd veel in het nieuws was vanwege de waterkwaliteit.

water van de week

Hogedrukgebieden bepalen het weer, maar steeds maar voor korte tijd.

Vandaag komt het noordwesten van Europa onder invloed te liggen van een hogedrukgebied. De neerslagzone die vanaf vrijdagavond over Noord-Frankrijk, Luxemburg en Midden Duitsland lag trekt daardoor naar het zuiden weg en de stroomgebieden kunnen een paar dagen droog weer verwachten. Met een zuidelijke stroming wordt meteen zeer warme lucht aangevoerd, waarin het in Frankrijk mogelijk voor het eerst deze zomer >40 graden kan worden.

Lang houdt deze weersituatie niet aan, want het hogedrukgebied schuift naar het oosten van ons land en woensdag al neemt de invloed af. Een gebied m et buien nadert dan vanuit Spanje en Frankrijk en zorgt vanaf donderdag voor regen- of onweersbuien. Ook dit kleine lagedrukgebied is geen lang leven beschoren en trekt op vrijdag al naar het oosten weg, gevolgd door een uitloper van hoge luchtdruk boven de Azoren.

Deze rug trekt ook weer snel naar het oosten weg en dan komen de stroomgebieden onder invloed te liggen van een lagedrukgebied ten noordwesten van Schotland. Hiermee worden regenfronten vanaf de Atlantische Oceaan in onze richting gevoerd wat weer voor een opleving van de buiigheid zal zorgen. 

Al met al een herhaling van het weer dat we ook in juli zagen met een paar dagen warm weer gevolgd door enkele dagen met buien vanuit Zuid Europa, waarna een lagedrukgebied nabij de Britse Eilanden weer voor een wat langere wisselvallige periode gaat zorgen. Tot zich uiteindelijk weer een nieuw hogedrukgebied aandient, maar dat zal op z'n vroegst in de tweede helft van de volgende week zijn. 

Rijn stijgt komende dagen, daarna wat dalend, op termijn weer hoger

De regenzone die vrijdag en zaterdag over Noord Frankrijk voor veel regen zorgde, strekte zich ook uit over het stroomgebied van de Moezel en enkele kleinere Midden Duitse zijrivieren van de Rijn. Dit levert een klein golfje extra water op dat maandag in de loop van de dag bij Lobith aankomt. 

De waterstand is de afgelopen week ca 50 cm was gezakt tot ca 9,3 m (NAP) en kwam voor het eerst sinds lange tijd in de buurt van het langjarig gemiddelde; dat bedraagt ca 9 m. Maar het golfje gaat er voor zorgen dat dat moment nog even wordt uitgesteld, want de stand gaat weer ca 25 cm omhoog naar iets boven de 9,5 m (NAP) op dinsdag 30/7 en woensdag 31/7. De afvoer die nu ca 2.200 m3/s bedraagt zal dan weer gestegen zijn tot iets boven de 2.400 m3/s.

De komende dagen blijft het droog in het stroomgebied en bij gebrek aan nieuw water zal de waterstand van de Rijn vanaf woensdag weer gaan dalen. Op vrijdag 2/8 verwacht ik weer een stand van ca 9,2 m (NAP) en de dagen daarna daalt de stand weer langzaam met zo'n 5 cm per dag tot net boven de 9 m op 4/8. De afvoer bedraagt dan ca 2.000 m3/s.

Ondertussen is het in het stroomgebied vanaf donderdag al weer gaan regenen en zoals het er nu naar uitziet valt er van 31/7 t/m 3/8 voldoende regen voor opnieuw wat extra water voor de Rijn. Dit water zal dan vanaf 3 en 4/8 bij Lobith aankomen, zodat de stand vanaf dat moment niet verder daalt en mogelijk weer wat stijgen. Een grote stijging zal dat niet zijn, want vanaf 3/8 valt er weer enkele dagen minder neerslag. 

Op langere termijn houdt het wisselvallige weer aan en de kans is daarom groot dat de waterstand ook in de eerste helft van augustus nog boven het langjarig gemiddelde blijft. 

Maas profiteerde ook van de regen in Noord Frankrijk

De afgelopen week daalde de Maasafvoer bij Maastricht tot iets onder de 100 m3/s en dat is ongeveer de gemiddelde hoeveelheid voor deze tijd van het jaar. De regenzone die gisteren over Noord Frankrijk lag, leverde ook voor de Maas wat extra water op. In de Ardennen viel zo'n 10 tot 20 mm en dat was voldoende om de Maas vandaag al iets te laten stijgen, tot ca 125 m3/s.

Verder naar het zuiden in het Franse deel van het stroomgebied viel lokaal meer dan 40 mm en de Maas is daar enkele tientallen m3/s gestegen. Dat water is wat langer onderweg en zal vanaf morgen Maastricht bereiken. Ondertussen is de afvoer vanuit de Ardennen alweer wat teruggezakt, dus al met al zal de afvoer niet boven de 150 m3/s komen op maandag en dinsdag. 

Omdat het vanaf vandaag droog is in het stroomgebied, gaat de afvoer daarna weer dalen. Maar veel zal dat niet zijn, want vanaf woensdag later op de dag kunnen er al weer buien tot ontwikkeling komen boven de Ardennen. Mogelijk valt daar veel water uit, zodat vanaf donderdag of vrijdag de afvoer bij Maastricht opnieuw wat kan gaan stijgen. 

Het is nu nog onduidelijk hoeveel regen er precies gaat vallen, maar de hoeveelheden die nu verwacht worden zijn voldoende voor een wat grotere stijging dan we de komende dagen kunnen verwachten; mogelijk dat dan de 250 m3/s wordt bereikt. Het blijft bij slechts een paar natte dagen begin augustus, dus een grotere stijging is niet te verwachten. 

water inzicht

De afvoer in de Seine is hoog voor de tijd van het jaar en wat betekent dat voor de Olympische spelen

De Seine staat al enige weken volop in de belangstelling vanwege de waterkwaliteit die mogelijk een spelbreker kan zijn voor de sportdisciplines die op en in het water gehouden zullen worden. Frankrijk heeft kosten nog moeite gespaard om de Seine schoon te krijgen en om te laten zien dat dat gelukt is, nam de burgemeester van de stad enkele weken terug al een duik in het water.

Nu is een rivier schoon krijgen nog niet zo eenvoudig, want het water is afkomstig uit een groot stroomgebied. De oppervlakte bedraagt ca 79.000 km2, waarvan ca 80% bovenstrooms van Parijs (met rode lijn aangegeven in de figuur). Ter vergelijking het landoppervlak van heel Nederland is ca 34.000 km2; het stroomgebied voor Parijs is dus bijna twee keer zo groot. 

Stroomgebied Seine.jpg

Stroomgebied Seine (rood) op kaart stroomgebieden Frankrijk. Ten oosten van parijs zijn er drie ongeveer evengrote deelstroomgebieden: de Marne, de Yonne en dee Seine zelf. In het oosten grenst het  stroomgebied van de Maas aan dat van de Seine (blauw).
Stroomgebied Seine (rood) op kaart stroomgebieden Frankrijk. Ten oosten van parijs zijn er drie ongeveer evengrote deelstroomgebieden: de Marne, de Yonne en dee Seine zelf. In het oosten grenst het stroomgebied van de Maas aan dat van de Seine (blauw).

 Er wonen vele miljoenen mensen in dit gebied, waarvan het afvalwater ook door de rivier wordt afgevoerd en er is veel intensieve landbouw, die zorgt voor meststoffen en bestrijdingsmiddelen die van het land af in het water terecht kunnen komen.

Al deze bronnen moeten aangepakt worden om de rivier weer schoon te krijgen. Voor afvalwater is dat nog relatief eenvoudig, want door middel van een uitgebreid netwerk van waterzuiveringsinstallaties die het water zuiveren voordat het naar de rivier stroomt, is daar veel winst te behalen. De landbouw aanpakken is veel lastiger, want hoe zorg je ervoor dat met stoffen vervuild water niet van het land af naar de beek stroomt.

Daarvoor zul je bufferstroken moeten inrichten en infiltratiezones, maar dat vraagt een enorme verandering van het landgebruik in een heel groot gebied. En daarbij zijn de zomerse buien tegenwoordig vaak zo zwaar dat er toch nog veel afstroom van vervuilende stoffen zal zijn. Voor zover ik na kon gaan is men er maar niet aan begonnen om het landgebruik echt aan te pakken en heeft men zich vooral gericht op het zuiveren van het afvalwater vanuit de stedelijke gebieden. 

Het water van de rivier zelf is vanuit het stroomgebied niet langer dan een week onderweg voordat het in Parijs aankomt, dus als het op de ene dag schoon is, dan kan het op de volgende dag weer vervuild zijn met een of andere stof. De duik van de burgemeester in het water was dus vooral symbolisch want het water waar zij in zwom is al lang weer doorgestroomd en bevindt zich ondertussen in de Atlantische Oceaan. 

Wat het afvalwater betreft zijn er twee aspecten belangrijk voor de kwaliteit van het water in Parijs: het deel van het water dat gezuiverd wordt en de hoeveelheid water die de rivier op een bepaalt moment afvoert. Voor het verkleinen van de kans op vuil water in de rivier maakt het namelijk uit welk aandeel van het water via zuiveringsinstallaties loopt. Maar zelfs als ieder huishouden in het hele stroomgebied er op aangesloten is, dan nog kan het misgaan.

Als er namelijk veel regen valt, dan stroomt ook het water dat op wegen en daken valt naar het riool en in die situaties is de toestroom al snel zo groot dat de zuiveringsinstallatie het niet aan kan. In dat geval wordt het overtollige water toch op het oppervlaktewater geloosd en komen alle afvalstoffen, ondanks alle goede bedoelingen, in de rivier. In Parijs heeft men om dit te voorkomen nog een aantal grote buffers aangelegd, maar dat zal vast niet bij alle rioolwaterzuiveringen het geval zijn geweest.

Nu heeft het, zoals ik hierboven al schreef, erg veel geregend in Parijs en omgeving in de afgelopen dagen en precies waar men voor vreesde is gebeurd: een deel van het afvalwater moest direct geloosd worden en zelfs de extra buffers bleken te klein. En al meteen moest vandaag een van de onderdelen worden uitgesteld omdat de waterkwaliteit te wensen overliet.

Nu heeft de vele regen van de afgelopen dagen ook een voordeel, want het levert veel extra water op, waardoor de afvoer van de Seine hoog is en de vervuiling wordt verdund. Wat de afvoer betreft is er dit jaar wel iets bijzonders aan de hand bij de Seine, want die is al het hele jaar erg hoog. In de eerste grafiek hieronder is het langjarig gemiddelde van de afvoer weergegeven en gewoonlijk bedraagt deze in juli en augustus ongeveer 150 m3/s. Dit jaar is de afvoer echter veel hoger (zie de tweede grafiek); zoals gemeten bij het meetstation midden in Parijs.

Scherm­afbeelding 2024-07-28 om 12.12.34.png

Maandgemiddelde afvoeren van de Seine
Maandgemiddelde afvoeren van de Seine

Scherm­afbeelding 2024-07-28 om 14.58.52.png

Afvoer van de Seine gedurende de laatste maand.
Afvoer van de Seine gedurende de laatste maand.

Net als in Nederland heeft het weer de afgelopen maanden in Noord Frankrijk weinig stabiele perioden gekend en er viel regelmatig veel regen. De Seine voert daarom al het hele voorjaar en de hele zomer veel meer water af dan gebruikelijk in deze tijd van het jaar. 

Veel water betekent dat vervuiling wordt verdund, maar een ander voordeel is dat de stroomsnelheid hoog is. De Seine is een gestuwde rivier en de stuwen houden het water in het bevaarbare deel van de rivier kunstmatig op een hoog peil. Dit vertraagt de stroomsnelheid sterk en zorgt ervoor dat vervuiling lang blijft hangen. Maar als de afvoer hoog is, houdt de rivier zichzelf op peil en zijn de stuwen minder nodig. De stuwpanden stromen dan wel snel door en vervuiling is ook weer snel weg.

Begin juli was de afvoer in Parijs volgens de grafiek hierboven zelfs ruim 500 m3/s, het driedubbele van de gemiddelde hoeveelheid in juli. Het was op dat moment dat de burgemeester een duik nam; ze nam dus ook geen echt groot risico en zal ook een flink snel zijn gegaan.

In andere jaren was dat wel anders geweest zoals de volgende grafiek laat zien. In de afgelopen 10 jaar daalde de afvoer in de zomer in Parijs namelijk vaak tot onder de 100 m3/s (de lijn van 100 m3/s is aangegeven in de grafiek) en soms zelfs tot onder de 50 m3/s. Vorig jaar nog was er zelfs maandenlang maar enkele tientallen m3/s beschikbaar.

Afvoer sinds 2015.jpg

Afvoer van de Seine in Parijs sinds 2015.
Afvoer van de Seine in Parijs sinds 2015.

Bij een zo lage afvoer is de stroomsnelheid heel gering en blijft de vervuiling lang hangen. Ook is de verdunningsgraad dan gering en zal een flink deel van het water afkomstig zijn geweest uit de afvalzuiveringen. Ook al is het gezuiverd, misschien toch niet zo'n goed idee om daarin Olympische zwemnummers uit te voeren. Dat zal dit jaar niet gebeuren, want de afvoer was tot nu toe juist erg hoog.

En er is goed nieuws, want ook de komende dagen blijft de afvoer hoog. In de volgende figuur heb ik de neerslagdata van vrijdag en zaterdag op de kaart van het stroomgebied weergegeven. De Seine lag voor een groot deel in zone met de meeste neerslag (groen is 20 tot 50 mm) en bovenstrooms is de afvoer in vooral de Marne al weer flink gestegen. Dit water komt nu bij Parijs aan en in de grafiek hierboven van de afvoer van de laatste maand is aan het eind ook al weer een stijging te zien.

Mogelijk bereikt de afvoer morgen weer even de 500 m3/s, om daarna weer langzaam te stijgen. De eventuele vervuiling die nu in Parijs is waargenomen zal dan weer snel zijn doorgevoerd. Ook is er nog zoveel water onderweg dat de komende weken geen lage afvoeren zullen optreden. Komende onderdelen op en in het water kunnen dan wel weer gewoon doorgaan. De enige zorg zijn mogelijk de zware buien die vanaf donderdag weer op het programma staan. Wellicht levert dat opnieuw een te grote belasting op van de afvalwaterzuiveringen. 

En voor de zwemmers zijn er uitdagingen, want anders dan in een zwembad zullen ze nu met vrij snel stromend water te maken krijgen.

Neerslag op stroomgebieden met bekkens.jpg

De neerslagzone van vrijdag en zaterdag boven Noord Frankrijk viel precies samen met het stroomgebied van de Seine. De cijfers zijn de hoeveelheden in mm's gedurende 48 uur.
De neerslagzone van vrijdag en zaterdag boven Noord Frankrijk viel precies samen met het stroomgebied van de Seine. De cijfers zijn de hoeveelheden in mm's gedurende 48 uur.