Nog een week met vrij veel regen
Vorige week zag het er naar uit dat hoge druk de overhand zou krijgen, maar het pakt toch anders uit en de komende week passeren zelfs een paar flinke regengebieden. Van een droge aprilmaand zal dit jaar daarom geen sprake zijn, wat goed nieuws is voor de grondwaterstanden. Ook in de stroomgebieden valt vrij veel regen en van Rijn en Maas kunnen later in de week op wat extra water rekenen. In het waterbericht leest u de details.
De rubriek water inzicht slaat deze week over.
Water van de week
Vanaf dinsdag t/m zondag regenachtig weer in de stroomgebieden
April is de droogste maand van het jaar in de stroomgebieden van Rijn en Maas met op veel plaatsen gemiddeld over de laatste 30 jaar slechts 40 - 50 mm neerslag; veel minder dan de 60 - 80 mm die er in de andere maanden valt. In de Middelgebergten zoals de Ardennen valt wel meer regen, zo'n 70 tot 80 mm, maar ook dat is daar flink minder dan in de andere maanden.
In Nederland valt in een aprilmaand overal in het hele land gemiddeld zo'n 40 - 45 mm, alleen langs de kust is het nog wat minder en op de Veluwe en in Drenthe iets meer. April is ook de enige maand die de laatste jaren verder is opgedroogd. Alle andere maanden zijn langzaam natter aan het worden, zelfs de zomermaanden. Dit jaar zal april waarschijnlijk een relatief natte maand worden; er is op veel plaatsen al zo'n 25 tot 30 mm gevallen en deze week kan daar nog 40 tot 50 mm bij komen.
Dat is goed nieuws voor het grondwater dat in een droge aprilmaand al flink kan teruglopen, waardoor de kans op erg lage standen in de zomer veel groter is. Dit jaar lijkt april juist vrij nat te worden en zal het grondwater eerder nog wat stijgen dan al gaan dalen.
Toen zich vorige week na een natte maart-maand een hogedrukgebied ontwikkelde boven Scandinavië, zag het er aanvankelijk naar uit dat april 2023 misschien ook wel eens een droge maand zou kunnen worden. Hogedrukgebieden in deze tijd van het jaar kunnen namelijk lang blijven liggen. Maar het blijkt anders uit te pakken, want gedurende de week werd duidelijk dat het hogedrukgebied sneller dan verwacht naar het oosten weg zou trekken, waarmee de weg komt voor lagedrukgebieden met regen.
Morgen beweegt een eerste lagedrukgebied vanaf de Atlantische Oceaan in de richting van Schotland en een bijbehorende regenzone kan later die dag het westen van het land bereiken. Het luidt een natte periode in die tot en met het weekend kan duren en dagelijks valt er regen. In de stroomgebieden lijken de woensdag, vrijdag en zaterdag de natste dagen te worden. Vanaf zondag krijgt hoge druk dan weer de overhand en zoals het er nu naar uitziet wordt de week vanaf 17/4 weer een droge week.
Op de dagen met de meeste regen valt zo'n 10 tot 20 mm met de meeste regen in de Middelgebergten. Op zaterdag zou nog (veel) meer regen kunnen vallen als een regengebied langdurig boven de Ardennen en het westelijk deel van Duitsland blijft hangen. Lokaal wordt dan 40 mm berekend door het Europese weermodel. Dit is echter nog vrij ver vooruit en we moeten nog even afwachten wat er van komt; morgen kan de verwachting er weer anders uitzien.
Al met al kan er overal wel zo'n 50 mm regen vallen, wat minder in het laagland, wat meer in de Middelgebergten. Dat is voldoende om Rijn en Maas in de loop van de week weer wat te laten stijgen.
Rijn daalt nog een meter tot ca 9,5 m, vanaf volgend weekend weer stijgend
Afgelopen woensdag 5/4 bereikte de Rijn bij Lobith een hoogste stand van 11,73 m (NAP). Dit kleine golfje was het gevolg van veel regen in de laatste dagen van maart. Sinds april is begonnen is het droog geworden en is de Rijn snel gaan dalen. Nu op zondag is de stand al weer onder de 10,5 m gezakt. De afvoer is ongeveer 1/3 lager en na de piek op 4.200 m3/s nu al weer gezakt tot ca 2.800 m3/s.
De komende dagen zet de daling zich voort, eerst nog met zo'n 25 tot 30 cm per dag, later wat langzamer. Op maandag 10/4 verwacht ik dat bij Lobith de 10 m weer onderschreden zal worden en op 13/4 de 9,5 m. Daarna vertraagt de daling, omdat het ondertussen is gaan regenen in het stroomgebied.
Vanuit de noordelijke zijrivieren van de Rijn komt het eerste water van de nieuwe regenval op de 14e in Nederland aan. Dat zal nog niet voldoende zijn om de stand weer te laten stijgen en ik verwacht dat de daling nog doorzet tot op de 15e, naar een stand van ca 9,4 m (NAP). De afvoer is dan gedaald tot ongeveer 2.250 m3/s. Dat is net iets onder het langjarig gemiddelde voor die tijd van het jaar.
Vanaf 15/4 gaat de stand weer wat stijgen. Hoever is nog onduidelijk omdat de weersverwachtingen nog niet zeker zijn over de hoeveelheden die gaan vallen. Zeer waarschijnlijk gaat de stand weer stijgen tot boven de 10 m en 10,5 m is ook niet uitgesloten. De hoogste stand zal rond 19 april worden bereikt, waarna de daling weer in zal zetten omdat het na het volgend weekend weer langere tijd droog wordt.
Als deze standen worden bereikt, zal de afvoer gestegen zijn tot tussen de 2.750 en 3.000 m3/s. Voor april zijn dit relatief hoge afvoeren, wat gunstig is met het droge seizoen dat in aantocht is. Volgende week wordt boven de 2.000 m hoogte ook nog wat nieuwe sneeuw verwacht in de Alpen.
Aan de noordzijde van de Alpen zal daarmee op veel plaatsen boven de ca. 2.000 m uiteindelijk toch nog ongeveer de langjarig gemiddelde hoeveelheid sneeuw gevallen. In mei en juni, als deze sneeuw smelt, kan de Rijn vanuit die gebieden dus op ongeveer de normale hoeveelheid smeltwater rekenen. Lager in de Alpen ligt veel minder sneeuw dan het gemiddelde, maar voor de zomerafvoeren is de bijdrage van deze sneeuw altijd al minder belangrijk.
Maas kan vanaf donderdag 13/4 weer wat stijgen
De hoogste afvoer in de Maasgolf is vorig weekend gepasseerd bij Maastricht met een waarde van ca 950 m3/s. Tot en met woensdag daalde de afvoer daarna vrij snel naar ca 500 m3/s, maar vervolgens is de daling wat vertraagd. Dat heeft onder andere te maken met het water dat de Franse Maas aanvoert. De afvoer uit dat deel van het stroomgebied loopt namelijk nog steeds langzaam op en de hoogste waarde wordt overmorgen pas bij de Frans-Waalse grens verwacht.
Het Franse deel van de Maas kent een vrij gering verhang en de relatief smalle Maasbedding loopt er door een brede dalvlakte. Zodra de rivier veel water te verwerken krijgt, overstroomt zij al snel de dalvlakte. Het water op de vlakte stroomt veel langzamer en daardoor neemt de gemiddelde stroomsnelheid sterk af. Hoogwatergolven bewegen daarom zeer traag door het Franse deel van het stroomgebied en komen meestal pas in het noorden aan als het hoge water daar al lang weer is afgevoerd.
Vanaf dinsdag neemt de afvoer vanuit Frankrijk weer langzaam af. Bij Maastricht zal de afvoer dan tot rond 375 m3/s zijn gezakt. Ondertussen is het in de Ardennen weer gaan regenen en dat water zal later in de week vanuit dat gebied weer voor een stijging van de afvoer zorgen. Vooral woensdag wordt een natte dag en later op die dag kan de afvoer bij Maastricht weer wat gaan stijgen. Op donderdag verwacht ik een afvoer tussen 450 en 500 m3/s.
Donderdag verloopt ook niet droog, maar op vrijdag kan er weer wat meer regen vallen, zodat de afvoer op die dag of zaterdag bij Maastricht tot iets boven de 500 m3/s kan stijgen. Voor zaterdag wordt nog wat meer regen verwacht, maar die verwachting is nu nog onzeker. Als de nu verwachte neerslag inderdaad gaat vallen, dan is zelfs een stijging mogelijk naar 750 m3/s.
Voorlopig moeten we echter nog even afwachten of die regen er wel komt. Het hangt samen met een zone waar vele regen uit gaat vallen, maar mocht deze zone een paar honderd kilometer oostelijk komen te liggen dan valt het stroomgebied van de Maas er net buiten en zal de afvoer niet veel hoger worden dan 500 m3/s. Later in de week is hier meer over te zeggen.